Ustawa o ochronie sygnalistów: kluczowe zmiany i nowe obowiązki dla pracodawców

28 maja 2024by Joanna Pohl
23 maja 2024 r. Sejm uchwalił długo oczekiwaną ustawę o ochronie sygnalistów. Nowe przepisy wprowadzają ważne zmiany, które mają na celu lepszą ochronę osób zgłaszających naruszenia prawa w miejscu pracy. W niniejszym artykule przedstawiamy najistotniejsze aspekty nowej ustawy oraz omówimy, jakie obowiązki nakłada ona na pracodawców.
Czym jest Ustawa o ochronie sygnalistów?

Ustawa o ochronie sygnalistów, uchwalona 23 maja 2024 r. przez Sejm, jest legislacją mającą na celu ochronę osób, które zgłaszają naruszenia prawa w swoich miejscach pracy. Tzw. sygnaliści odgrywają kluczową rolę w ujawnianiu nieprawidłowości i działań niezgodnych z przepisami, które mogą mieć miejsce w różnych organizacjach, zarówno publicznych, jak i prywatnych.

Co to jest ochrona sygnalistów?

Ochrona sygnalistów to zestaw środków prawnych i proceduralnych mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa osobom, które decydują się zgłaszać nieprawidłowości w swoim miejscu pracy. Sygnaliści często narażają się na różne formy retorsji, takie jak zwolnienie z pracy, mobbing, degradowanie czy inne działania odwetowe. Właśnie dlatego ochrona sygnalistów jest niezbędna – pozwala na bezpieczne zgłaszanie nieprawidłowości bez obawy o negatywne konsekwencje.

Najważniejsze aspekty ochrony sygnalistów
  • Poufność: Zapewnienie, że tożsamość sygnalisty pozostanie poufna, co chroni go przed działaniami odwetowymi ze strony pracodawcy lub współpracowników.
  • Brak retorsji: Ochrona przed działaniami odwetowymi, które mogłyby być podjęte przez pracodawcę w odpowiedzi na zgłoszenie.
  • Procedury zgłaszania: Wprowadzenie jasnych i przejrzystych procedur zgłaszania nieprawidłowości wewnątrz organizacji, które są zgodne z przepisami prawa.
  • Wsparcie i ochrona prawna: Zapewnienie sygnalistom wsparcia prawnego oraz możliwości dochodzenia swoich praw w przypadku naruszenia zasad ochrony.
Dlaczego Ustawa o ochronie sygnalistów jest ważna?

Ustawa o ochronie sygnalistów jest ważna z kilku powodów:

  • Promowanie przejrzystości i uczciwości: Sygnaliści pomagają ujawniać korupcję, nadużycia i inne nielegalne działania, co przyczynia się do tworzenia bardziej przejrzystych i uczciwych miejsc pracy.
  • Zwiększenie odpowiedzialności: Organizacje są bardziej skłonne do przestrzegania prawa, gdy istnieje skuteczny mechanizm zgłaszania nieprawidłowości.
  • Ochrona praw pracowników: Sygnaliści mogą zgłaszać działania, które naruszają prawa pracowników, takie jak mobbing, dyskryminacja czy nieprzestrzeganie przepisów BHP.
Najważniejsze Zmiany w Ustawie

Ustawa o ochronie sygnalistów wprowadza szereg kluczowych zmian, które mają na celu zwiększenie ochrony osób zgłaszających nieprawidłowości oraz ułatwienie organizacjom dostosowania się do nowych wymogów. Poniżej przedstawiamy najistotniejsze zmiany:

Wspólna Procedura Przyjmowania Zgłoszeń dla Grup Kapitałowych

Jedną z najistotniejszych zmian jest możliwość wprowadzenia jednolitej procedury przyjmowania zgłoszeń dla całej grupy kapitałowej, pod warunkiem zachowania zgodności z ustawą. Oznacza to, że grupy kapitałowe mogą stosować wspólną politykę przyjmowania zgłoszeń, o ile zagwarantują poufność tożsamości sygnalistów oraz ochronę danych osobowych. Jest to krok w dobrą stronę, jednak wymaga dalszych doprecyzowań, szczególnie w kontekście obowiązku konsultacyjnego.

Prowadzenie Postępowań Wyjaśniających

Podmioty wchodzące w skład grup kapitałowych mogą upoważnić zewnętrzny podmiot do przyjmowania zgłoszeń, ale działania następcze muszą być prowadzone przez wewnętrzne jednostki organizacyjne. Ten przepis budzi pewne wątpliwości i organizacje pracodawców oraz przedstawiciele środowisk prawniczych postulują o jego doprecyzowanie w dalszym procesie legislacyjnym przez Senat.

Ochrona Osób Powiązanych z Sygnalistą

Nowa ustawa rozszerza ochronę na osoby powiązane z sygnalistą, odsyłając do definicji osoby najbliższej z kodeksu karnego. Teraz ochroną są objęci nie tylko współpracownicy i członkowie rodziny, ale również osoby takie jak małżonkowie, wstępni, zstępni, rodzeństwo, osoby pozostające we wspólnym pożyciu i osoby przysposobione.

Definicja Sygnalisty

W definicji sygnalisty usunięto zapis dotyczący pracy pod nadzorem wykonawcy, podwykonawcy lub dostawcy na podstawie umowy cywilnoprawnej. Jest to zmiana techniczna, która nie wpływa na sytuację osób zatrudnionych na umowach cywilnoprawnych – nadal mogą korzystać z ochrony przewidzianej w ustawie.

Obowiązki Pracodawców

Po wejściu w życie ustawy, każdy podmiot zatrudniający co najmniej 50 osób będzie musiał opracować wewnętrzną procedurę zgłaszania naruszeń. Procedura ta powinna obejmować:

  • Zasady i kanały przyjmowania zgłoszeń.
  • Osoby upoważnione do przyjmowania zgłoszeń.
  • Kwestie przyjmowania lub odmowy przyjmowania zgłoszeń anonimowych.
  • Konsultacje ze związkami zawodowymi lub przedstawicielami pracowników.

Zgłoszenia mogą dotyczyć naruszeń w zakresie korupcji, zamówień publicznych, prawa pracy, w tym mobbingu oraz bezpieczeństwa i higieny pracy. Ważne jest, aby pracodawcy pamiętali, że sygnalista jest chroniony od momentu zgłoszenia, a wszelkie działania odwetowe są zabronione.

Pracodawcy są również zobowiązani do prowadzenia postępowań wyjaśniających oraz komunikacji z sygnalistą, w tym udzielania odpowiedzi zwrotnej w określonym terminie.

Kiedy Nowe Przepisy Wejdą w Życie?

Ustawa została skierowana do Senatu, którego posiedzenie zaplanowane jest na 4-6 czerwca 2024 r. Po zatwierdzeniu przez Senat i podpisaniu przez Prezydenta RP, nowe przepisy wejdą w życie po 3 miesiącach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw (w zakresie zgłoszeń zewnętrznych po 6 miesiącach). Oznacza to, że pracodawcy będą musieli wprowadzić nowe regulacje w okresie wakacyjnym lub wczesną jesienią 2024 roku.

Podsumowanie

Nowa ustawa o ochronie sygnalistów wprowadza istotne zmiany, które mają na celu zapewnienie lepszej ochrony osobom zgłaszającym naruszenia prawa. Pracodawcy powinni już teraz rozpocząć przygotowania do wdrożenia nowych procedur, aby być w pełni gotowymi na nadchodzące zmiany.

Jeżeli potrzebujecie wsparcia w opracowaniu i wdrożeniu procedur zgodnych z nowymi przepisami, zapraszamy do kontaktu z naszymi Ekspertami. Jesteśmy tutaj, aby pomóc!

Skorzystaj z naszej pomocy już dziś i uzyskaj wsparcie.

Masz więcej pytań? Zapraszamy do kontaktu

Nasi Klienci
Zaufali nam

logo lasy państwowe
logo uni przyr wroc
logo warszawa
lot crew
gmina smołdzino
logo miasto otwock
ford
logo rmf
bez tytułu
logo dp
logo trzebińskie centrum kultury
uw olsztyn
pup toruń
logo lp piła
nadleśnictwo krotoszyn
logo uni rol krak
vicotel
Dane naszej firmyDORADCY 365 Sp. z o.o.
53-135 Wrocław
ul. Januszowicka 5

Obsługujemy Klientów z całej Polski
Jesteśmy po toaby odciążyć Cię od biurokratycznych procedur
Bądż na bieżąco Zaobserwuj nas w mediach społecznościowych

Copyright DORADCY365