ESG – klucz do zrównoważonego rozwoju i odpowiedzialnego biznesu

W dzisiejszym świecie, w którym zrównoważony rozwój i społeczna odpowiedzialność biznesu stają się coraz bardziej istotne, koncepcja ESG – Environmental, Social, and Governance – nabiera coraz większego znaczenia. ESG nie tylko definiuje, jak firma zarządza wpływem swojej działalności na środowisko naturalne, społeczeństwo i własne struktury zarządcze, ale także staje się kluczowym wskaźnikiem dla inwestorów i interesariuszy.

Co to jest ESG?

Zrozumienie, czym dokładnie jest ESG (Environmental, Social, and Governance) stanowi fundament zrozumienia wpływu, jaki ta koncepcja ma na dzisiejsze przedsiębiorstwa. ESG odnosi się do trzech kluczowych obszarów, które są coraz bardziej istotne dla interesariuszy biznesowych oraz społeczności: środowiska naturalnego, społecznych relacji i zarządzania.

Pierwszym elementem, czyli „Environmental” (środowiskowe), odnosi się do działań i polityk podejmowanych przez przedsiębiorstwa w kontekście ochrony środowiska naturalnego. Włącza to zarządzanie emisjami gazów cieplarnianych, ochronę zasobów naturalnych, redukcję odpadów oraz inne działania mające na celu zmniejszenie negatywnego wpływu na ekosystem.

Kolejny element, „Social” (społeczne), odnosi się do relacji i wpływu przedsiębiorstwa na społeczność, w tym pracowników, klientów, dostawców oraz lokalne społeczności. Obejmuje to kwestie związane z prawami pracowników, różnorodnością i inkluzją, zdrowiem i bezpieczeństwem pracowników, a także zaangażowaniem społecznym i działalnością charytatywną.

Trzeci element, „Governance” (zarządzanie), dotyczy struktury zarządczej i procesów zarządczych w firmie. Obejmuje to sprawy związane z przejrzystością, etyką biznesową, zrównoważonymi praktykami korporacyjnymi, niezależnością zarządu oraz zarządzaniem ryzykiem.

W połączeniu te trzy obszary tworzą kompleksowy framework, który pozwala ocenić sposób, w jaki przedsiębiorstwa zarządzają swoim wpływem na środowisko, społeczeństwo oraz kwestie zarządcze. Rozumienie, co obejmuje ESG, stanowi fundament zrozumienia wpływu, jaki ta koncepcja ma na dzisiejsze przedsiębiorstwa.

Regulacje prawne UE

W ostatnich latach coraz większą uwagę poświęca się regulacjom dotyczącym raportowania pozafinansowego, zwłaszcza w kontekście ESG. W Unii Europejskiej istnieją dwie kluczowe dyrektywy, które regulują ten obszar: Dyrektywa NFRS (Non-Financial Reporting Standards) oraz CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive).

Dyrektywa NFRS

Wprowadzona w 2014 roku, była pierwszą kroplą w kierunku zwiększenia przejrzystości i odpowiedzialności przedsiębiorstw poprzez wymaganie publikowania raportów pozafinansowych. Dyrektywa ta dotyczyła przedsiębiorstw o znacznym wpływie społecznym, które są zobowiązane do ujawniania informacji dotyczących środowiskowych, społecznych oraz związanych z zarządzaniem kwestii.

Jednakże brak jednolitych reguł i standardów w zakresie raportowania niefinansowego oraz brak możliwości porównywania raportów niefinansowych podniosły potrzebę wprowadzenia bardziej standaryzowanych regulacji.

Dyrektywa CSRD

W odpowiedzi na to, w 2021 roku Komisja Europejska przyjęła projekt Dyrektywy CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive), która ma na celu zwiększenie standaryzacji oraz przejrzystości raportowania niefinansowego.

CSRD to kolejny krok w kierunku zwiększenia transparentności i odpowiedzialności przedsiębiorstw, rozszerzając zakres dyrektywy NFRS na większą liczbę przedsiębiorstw oraz wymagając publikacji bardziej szczegółowych raportów ESG.

Wprowadzenie CSRD jest kluczowym krokiem dla unifikacji i standaryzacji raportowania pozafinansowego w UE, co pozwoli na łatwiejsze porównywanie danych między różnymi przedsiębiorstwami oraz lepszą ocenę ich wpływu na środowisko, społeczeństwo i struktury zarządcze. Jednocześnie, nowe przepisy mają na celu zwiększenie przejrzystości informacji dla inwestorów i interesariuszy, umożliwiając im podejmowanie bardziej świadomych decyzji inwestycyjnych.

Istotne regulacje w kontekście polskich przedsiębiorstw

W ramach przepisów dotyczących raportowania niefinansowego w Polsce, kluczową rolę odgrywa Dyrektywa NFRD (Nonfinancial Disclosure Reporting Directive), która stanowi fundament dla raportowania niefinansowego przez duże przedsiębiorstwa. Dyrektywa ta, będąc nowelizacją Dyrektywy 2013/34/UE, wprowadziła obowiązek publikacji informacji niefinansowych przez duże jednostki zatrudniające ponad 500 pracowników oraz będące jednostkami zainteresowania publicznego (JZP). W Polsce oznaczało to konieczność raportowania niefinansowego przez spółki publiczne, banki, zakłady ubezpieczeń oraz inne podmioty o istotnym wpływie społecznym.

Ustawa o rachunkowości

Wprowadzenie dyrektywy NFRD na polski grunt spowodowało modyfikację Ustawy o rachunkowości, która w 2016 roku została uzupełniona o nowy artykuł 49b. Nowy artykuł nakładał obowiązek publikacji oświadczenia na temat informacji niefinansowych w formie wyodrębnionej części sprawozdania z działalności na podmioty spełniające określone kryteria zatrudnienia, wartości aktywów oraz przychodów.

W praktyce, pierwszym rokiem, w którym podmioty te musiały raportować niefinansowe informacje, był rok 2017, co przełożyło się na obowiązek raportowania niefinansowego dla około 300 podmiotów w roku 2018. Jednakże, ze względu na coraz większe zapotrzebowanie na bardziej szczegółowe i spójne standardy raportowania pozafinansowego, Komisja Europejska zaproponowała nowelizację w postaci CSRD.

Projekt CSRD wprowadza nowe obowiązki dla podmiotów objętych dyrektywą, w tym przeprowadzenie badania istotności, przygotowanie raportu zgodnie z unijnymi standardami ESRS (European Sustainability Reporting Standards), analizę taksonomii oraz poddanie raportu badaniu przez niezależny podmiot. Dyrektywa CSRD ma objąć podmioty zatrudniające ponad 500 pracowników oraz inne duże przedsiębiorstwa, które spełniają określone kryteria dotyczące aktywów i przychodów.

Standardy ESRS

Standardy ESRS (European Sustainability Reporting Standards) stanowią zbiór zharmonizowanych wytycznych dotyczących raportowania ESG, które są opracowywane przez Europejską Radę ds. Standardów Rachunkowości (EFRAG) we współpracy z innymi interesariuszami. Skupiają się one na obszarach związanych z ESG oraz zapewniają spójność i jednolitość w zakresie raportowania.

Standardy te obejmują pełen zakres kwestii środowiskowych, społecznych i związanych z ładem korporacyjnym, w tym zmiany klimatu, bioróżnorodność i prawa człowieka. Dostarczają one informacji umożliwiających zrozumienie wpływu firm na zrównoważony rozwój.

Obszary ESRS

Każdy standard zawiera określony zestaw wskaźników, które muszą być uwzględnione w raportach niefinansowych przedsiębiorstw, aby zapewnić kompleksowe podejście do sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju. Pokrywają one poniższe obszary tematyczne:

Środowisko (E):

• ESRS E1 – Zmiana klimatu

Obszar ten wymaga ujawnienia dziewięciu kluczowych aspektów związanych ze zmianami klimatycznymi, takich jak emisje gazów cieplarnianych, zużycie energii odnawialnej, inwestycje w technologie niskoemisyjne, strategie adaptacyjne i inne działania mające na celu ograniczenie wpływu przedsiębiorstwa na zmiany klimatyczne.

• ESRS E2 – Zanieczyszczenie

Obejmuje sześć obowiązkowych ujawnień dotyczących różnych rodzajów zanieczyszczeń, takich jak emisje substancji szkodliwych dla zdrowia i środowiska, ilość odpadów produkowanych przez przedsiębiorstwo oraz działania podejmowane w celu minimalizacji negatywnego wpływu na środowisko.

• ESRS E3 – Zasoby wodne i morskie

Wymaga ujawnienia pięciu istotnych informacji dotyczących zarządzania zasobami wodnymi i morskimi, takich jak zużycie wody, emisje substancji zanieczyszczających do wód, działania w zakresie ochrony morskich ekosystemów i inne inicjatywy dotyczące zrównoważonego wykorzystania zasobów wodnych.

• ESRS E4 – Bioróżnorodność i ekosystemy

Obejmuje sześć obowiązkowych ujawnień dotyczących ochrony bioróżnorodności, działań na rzecz ochrony ekosystemów naturalnych, inwestycji w projekty na rzecz ochrony przyrody i innych inicjatyw mających na celu zachowanie różnorodności biologicznej.

• ESRS E5 – Wykorzystywanie zasobów i gospodarka o obiegu zamkniętym

Wymaga ujawnienia sześciu istotnych informacji dotyczących efektywnego wykorzystania zasobów naturalnych, recyklingu i ponownego wykorzystania materiałów, minimalizacji ilości odpadów oraz strategii zrównoważonego zarządzania zasobami.

Społeczeństwo (S):

• ESRS S1 – Zatrudnienie

Obejmuje aż siedemnaście kluczowych aspektów związanych z zatrudnieniem i praktykami pracy, takich jak zróżnicowanie płacowe, równość szans, warunki pracy, dialog ze związkami zawodowymi i innymi interesariuszami oraz inne aspekty związane z zarządzaniem personelem.

• ESRS S2 – Pracownicy w łańcuchu wartości

Wymaga ujawnienia pięciu istotnych informacji dotyczących stosunków z dostawcami, praktyk łańcucha dostaw, warunków pracy u dostawców oraz działań podejmowanych w celu zapewnienia uczciwych praktyk handlowych w całym łańcuchu wartości.

• ESRS S3 – Otoczenie społeczne

Obejmuje pięć obowiązkowych ujawnień dotyczących zaangażowania społecznego przedsiębiorstwa, relacji z lokalnymi społecznościami, programów społecznych i inicjatyw mających na celu poprawę warunków życia w społecznościach lokalnych.

• ESRS S4 – Konsumenci i użytkownicy końcowi

Wymaga ujawnienia pięciu istotnych informacji dotyczących relacji z klientami, praktyk marketingowych, obsługi klienta, bezpieczeństwa produktów oraz innych aspektów związanych z ochroną interesów konsumentów.

Ład korporacyjny (G):

• ESRS G1 – Praktyki biznesowe

Obejmuje sześć obowiązkowych ujawnień dotyczących praktyk biznesowych przedsiębiorstwa, takich jak zarządzanie ryzykiem, zrównoważona innowacyjność, uczciwość konkurencji, stosowanie standardów etycznych oraz inne aspekty związane z zarządzaniem korporacyjnym.

Analiza podwójnej istotności

Analiza podwójnej istotności (double materiality) jest kluczowym elementem raportowania zrównoważonego rozwoju, której celem jest identyfikacja i ocena istotności zarówno dla przedsiębiorstwa, jak i dla jego interesariuszy zewnętrznych. Ta analiza bierze pod uwagę dwie główne perspektywy:

1. Wewnętrzna istotność dla przedsiębiorstwa: Polega na identyfikowaniu obszarów, w których działalność przedsiębiorstwa ma istotny wpływ na jego długoterminową stabilność, wyniki finansowe, reputację i zdolność do tworzenia wartości. Obejmuje to zarówno kwestie środowiskowe, społeczne, jak i zarządcze, które mogą mieć wpływ na efektywność operacyjną, relacje z interesariuszami i długoterminową strategię przedsiębiorstwa.
2. Zewnętrzna istotność dla interesariuszy: Odnosi się do obszarów, w których działalność przedsiębiorstwa ma istotny wpływ na jego interesariuszy zewnętrznych, takich jak inwestorzy, klienci, pracownicy, społeczność lokalna i środowisko naturalne. Interesariusze ci mogą mieć różne oczekiwania i priorytety dotyczące zrównoważonego rozwoju, dlatego ważne jest, aby przedsiębiorstwa uwzględniły ich perspektywę i potrzeby podczas analizy istotności.

Analiza podwójnej istotności umożliwia przedsiębiorstwom zidentyfikowanie obszarów, które są istotne zarówno dla ich własnego sukcesu, jak i dla społeczeństwa i środowiska naturalnego. Jest to kluczowy krok w procesie raportowania zrównoważonego rozwoju, ponieważ pozwala firmom skoncentrować się na tych obszarach, które mają największy wpływ na ich działalność i otoczenie. Dzięki temu przedsiębiorstwa mogą lepiej zarządzać swoimi ryzykami, identyfikować nowe możliwości i tworzyć wartość dla wszystkich swoich interesariuszy.

Nowe wyzwania i możliwości dla firm

Przedsiębiorstwa objęte obowiązkowym raportowaniem ESG będą musiały ujawnić w raportach wiele istotnych informacji, co będzie wymagało od firm przekształcenia ich procesów raportowania oraz rozszerzenia zakresu informacji dotyczących kwestii ESG.

Wprowadzenie obowiązku raportowania zgodnego ze standardami ESRS niesie ze sobą nowe wyzwania dla firm na różnych płaszczyznach. Oto kilka kluczowych aspektów, z którymi przedsiębiorstwa będą musiały się zmierzyć:

• Dostosowanie się do nowych wymogów raportowania: Firmy będą musiały dostosować swoje procesy raportowania, aby spełniały standardy ESRS. To może wymagać zmian w sposobie gromadzenia danych, analizy i prezentacji informacji dotyczących zrównoważonego rozwoju.
• Identyfikacja istotnych obszarów działalności: Firmy będą zobowiązane do identyfikacji obszarów, w których ich działalność ma istotny wpływ na środowisko, społeczeństwo i zarządzanie. Konieczne będzie skoncentrowanie się na tych obszarach i zapewnienie dokładnych i kompletnych danych.
• Wzmocnienie kontroli nad procesami wewnętrznymi: Wprowadzenie ESRS może wymagać wzmocnienia kontroli nad procesami wewnętrznymi związanych z raportowaniem zrównoważonego rozwoju. Firmy będą musiały zapewnić, że mają odpowiednie systemy i procedury, aby zbierać, analizować i raportować dane zgodnie z wymogami standardów ESRS.
• Zwiększenie transparentności: Nowe standardy raportowania zrównoważonego rozwoju mają na celu zwiększenie transparentności działań firm w zakresie środowiska, społecznej odpowiedzialności i zarządzania. Firmy będą musiały działać transparentnie i udostępniać informacje o swojej działalności w sposób jasny i zrozumiały dla swoich interesariuszy.
• Wzmocnienie zaangażowania interesariuszy: Wdrażanie ESRS może stworzyć nowe możliwości dla firm w zakresie zaangażowania swoich interesariuszy, takich jak inwestorzy, klienci, pracownicy i społeczność lokalna. Poprzez udostępnianie szczegółowych informacji o swojej działalności zgodnie z wymogami ESRS, firmy mogą budować zaufanie i lojalność swoich interesariuszy.
• Podniesienie świadomości i kompetencji pracowników: Firmy będą musiały podjąć wysiłki w celu podniesienia świadomości i kompetencji swoich pracowników w zakresie zrównoważonego rozwoju. To może obejmować szkolenia i edukację na temat standardów ESRS oraz ich znaczenia dla działalności firmy.

Nowe obowiązki mogą stanowić wyzwanie dla firm, ale jednocześnie otwierają nowe możliwości dla poprawy ich działalności i budowania zaufania swoich interesariuszy. Dlatego ważne jest, aby firmy szybko dostosowały się do tych nowych wymogów i wykorzystały je do swojej korzyści.

Rola audytów ESG

Warto również zauważyć, że wraz z upowszechnieniem ESG rośnie także zapotrzebowanie na audytorów specjalizujących się w dziedzinie ESG. Firmy coraz bardziej zdają sobie sprawę z konieczności zapewnienia transparentności i wiarygodności swoich raportów dotyczących działań zrównoważonych, aby móc sprostać oczekiwaniom interesariuszy, przepisom prawnym oraz standardom międzynarodowym. Dlatego też przedsiębiorstwa coraz częściej potrzebują ekspertów do sprawdzenia i weryfikacji swoich raportów oraz działań zgodności z wymogami dotyczącymi ESG. Istnieje ponad 1000 punktów, które można uwzględnić podczas audytu ESG, jednak nie zawsze wszystkie są konieczne, dlatego istotne jest zrozumienie, które z nich są najważniejsze dla konkretnej organizacji.

Wzrost zapotrzebowania na usługi audytów ESG sygnalizuje konieczność poszukiwania specjalistów w tej dziedzinie. Wskazuje to na rosnące znaczenie kompetentnych profesjonalistów, którzy mogą pomóc w analizie, interpretacji i wdrożeniu nowych wytycznych, zapewniając firmom skuteczną i zgodną z wymogami prawnymi strategię w obszarze ESG. Także eksperci marki Doradcy365 oferują profesjonalne doradztwo i audyty w zakresie ESG.

Dlaczego ESG jest ważne dla polskich firm?

Istnieje wiele powodów, dla których wdrażanie zasad ESG staje się coraz ważniejsze dla polskich firm. Wśród nich można wymienić:

• Rosnące oczekiwania interesariuszy: inwestorzy i inni interesariusze coraz częściej oceniają firmy nie tylko na podstawie ich wyników finansowych, ale również biorąc pod uwagę ich wpływ na środowisko, społeczeństwo i ład korporacyjny. Firmy, które stosują zasady ESG, są postrzegane jako bardziej odpowiedzialne i zrównoważone, co może prowadzić do lepszego dostępu do kapitału, zwiększenia lojalności klientów i poprawy reputacji.
• Zmiany regulacyjne: w całej Unii Europejskiej wprowadzane są coraz surowsze przepisy dotyczące raportowania ESG. Firmy objęte tymi przepisami będą zobowiązane do ujawniania szczegółowych informacji o swoim wpływie na środowisko, społeczeństwo i ład korporacyjny.
• Korzyści biznesowe: wdrożenie zasad ESG może przynieść firmom wiele korzyści biznesowych, takich jak:
  • zmniejszenie kosztów – lepsze zarządzanie ryzykiem środowiskowym i społecznym może prowadzić do obniżenia kosztów operacyjnych;
  • wzrost innowacji – firmy stosujące zasady ESG są często bardziej innowacyjne i lepiej przygotowane do radzenia sobie z wyzwaniami przyszłości;
  • poprawa zaangażowania pracowników – pracownicy chętniej pracują dla firm, które działają w sposób odpowiedzialny i etyczny;
  • zwiększenie odporności na kryzysy – firmy stosujące zasady ESG są często lepiej przygotowane do radzenia sobie z kryzysami i nieprzewidzianymi zdarzeniami.
• Dostosowanie do trendów: zrównoważony rozwój i społeczna odpowiedzialność biznesu stają się coraz ważniejsze także dla konsumentów. Firmy, które nie dostosują się do tych trendów, ryzykują utratą konkurencyjności.
• Budowanie przewagi konkurencyjnej: wdrożenie zasad ESG może pomóc firmom zbudować przewagę konkurencyjną i wyróżnić się na tle innych firm.

Biorąc pod uwagę powyższe aspekty, polskie firmy powinny poważnie potraktować ESG i już dziś rozpocząć wdrażanie zasad ESG w swoich strategiach biznesowych.

Jak polskie firmy mogą wdrożyć ESG?

Firmy mogą podjąć wieloetapowe działania, aby rozpocząć wdrażanie ESG:

Ocena obecnego stanu:

• Audyt ESG: pierwszym krokiem jest ocena obecnego wpływu firmy na środowisko, społeczeństwo i ład korporacyjny. Można to zrobić poprzez przeprowadzenie audytu ESG, który pomoże zidentyfikować obszary, w których firma może się poprawić.
• Cele ESG: Następnie firma powinna określić cele ESG, które chce osiągnąć. Cele te powinny być mierzalne, osiągalne, istotne, czasowe i konkretne (SMART).

2. Opracowanie planu wdrożenia:

• Plan działania: Należy opracować plan działania, który określa kroki, jakie firma podejmie w celu osiągnięcia swoich celów ESG. Plan powinien zawierać terminy, osoby odpowiedzialne i zasoby niezbędne do realizacji każdego zadania.
• Zaangażowanie interesariuszy: Ważne jest, aby zaangażować w proces wdrażania ESG wszystkich interesariuszy, takich jak pracownicy, klienci, dostawcy i społeczności lokalne. Pomoże to zapewnić, że cele ESG są zgodne z wartościami i priorytetami wszystkich interesariuszy.

3. Wdrożenie i monitorowanie:

• Wdrożenie inicjatyw ESG: Rozpoczęcie wdrażanie inicjatyw ESG określonych w planie działania. Może to obejmować takie działania, jak:
  • Zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych
  • Oszczędność wody i energii
  • Zwiększenie różnorodności i inkluzji w miejscu pracy
  • Wspieranie lokalnych społeczności
  • Zapewnienie przejrzystości ładu korporacyjnego
• Monitorowanie postępów: Należy regularnie monitorować postępy w realizacji celów ESG i w razie potrzeby modyfikować plan działania. Ważne jest, aby ujawniać interesariuszom postępy w zakresie ESG.

4. Dostosowanie do zmieniających się wymagań:

• Aktualne regulacje: Należy być na bieżąco z nowymi regulacjami dotyczącymi raportowania ESG i w razie potrzeby dostosować swoje praktyki.
• Monitorowanie trendów: Należy monitorować trendy w zakresie ESG i w razie potrzeby aktualizować swoje cele i strategie ESG.

Wdrożenie zasad ESG może być wyzwaniem, ale może przynieść firmom wiele korzyści. Polskie firmy, które chcą być konkurencyjne w dobie zrównoważonego rozwoju i społecznej odpowiedzialności biznesu, muszą poważnie potraktować ESG.

Podsumowanie

Wdrożenie zasad ESG to nie tylko kwestia etyki i odpowiedzialności biznesowej, ale również inwestycja w sukces firmy. Coraz więcej inwestorów i klientów zwraca uwagę na wpływ przedsiębiorstw na środowisko, społeczeństwo i ład korporacyjny. Firmy, które stosują zasady ESG, są postrzegane jako bardziej wiarygodne, zrównoważone i godne zaufania, co może prowadzić do wielu wymiernych korzyści.

Nowe obowiązki mogą stanowić nie lada wyzwanie, dlatego istotne jest, aby zwracać uwagę na regulacje prawne i standardy ESRS (European Sustainability Reporting Standards), które określają wymagania dotyczące raportowania informacji o wpływie firmy na środowisko, społeczeństwo i ład korporacyjny. W razie konieczności warto również szukać wsparcia u ekspertów, którzy pomogą wdrożyć zasady ESG w sposób efektywny i zgodny z obowiązującymi przepisami.

Pamiętajmy, że ESG to nie tylko trend, ale konieczność dla firm, które chcą być konkurencyjne w dobie zrównoważonego rozwoju i społecznej odpowiedzialności biznesu. Inwestując w ESG, firmy inwestują w swój przyszły sukces.

Skorzystaj z naszej pomocy już dziś i uzyskaj wsparcie.

Masz więcej pytań? Zapraszamy do kontaktu