ZOBACZ, CO MOŻEMY DLA CIEBIE ZROBIĆUnijne Rozporządzenie ws.
ogólnego bezpieczeństwa produktów
Zrównoważona, niskoemisyjna i konkurencyjna gospodarka
Unijne Rozporządzenie ws. ogólnego bezpieczeństwa produktów (General Product Safety Regulation – GPSR) to nowe przepisy Unii Europejskiej, które dotyczą bezpieczeństwa produktów dostępnych na rynku unijnym.
Rozporządzenie zostało przyjęte przez Parlament Europejski w 2023 roku, a jego głównym celem jest zapewnienie bezpieczeństwa produktów i lepszej ochrony konsumentów, a także dostosowanie prawa do nowych wyzwań związanych z cyfryzacją oraz globalizacją handlu. Zastępuje ono starszą Dyrektywę 2001/95/WE o ogólnym bezpieczeństwie produktów, a jego zapisy wchodzą w życie już 13 grudnia 2024 r.
GPSR nakłada obowiązki na producentów, importerów oraz dystrybutorów, wymagając od nich oceny ryzyka, monitorowania zgodności produktów z przepisami oraz szybkiego wycofywania z rynku tych, które mogą stanowić zagrożenie. Dyrektywa GPSR ma na celu nie tylko ochronę zdrowia i życia konsumentów, ale także wzmocnienie współpracy między krajami członkowskimi w zakresie nadzoru rynku oraz szybkiego reagowania na niebezpieczne produkty.
— Jak Ci pomożemy?
Nasi specjaliści pomogą Ci we wdrożeniu nowych przepisów GPSR, aby Twoje produkty były zgodne z najnowszymi wymogami unijnymi! Zaproponujemy Ci odpowiednie rozwiązania, dostosowane do Twoich potrzeb, a także zajmiemy się ich implementacją.
Zadbaj o swój spokój ducha, czas i portfel – powierz wykonanie usługi ekspertom.
Zdajemy sobie sprawę, że proces wdrożenia procedur / dostosowania do przepisów GPSR obejmuje wiele obszarów, dlatego służymy pomocą. Posiadamy wieloletnie doświadczenie w zakresie prawa produktowego – w razie potrzeby przeprowadzimy odpowiednie szkolenia w tym zakresie. Oferujemy kompleksowe doradztwo w tym zakresie.
Zaufanie naszym Doradcom daje pewność prawidłowo wykonanej usługi. A Ty w tym czasie możesz skupić się na realizacji ważnych celów Twojej firmy.
Wspieramy naszych Klientów, aby ci mogli skupić się na swoim biznesie. Rozumiemy, że czas jest najcenniejszym dobrem. Nasze działania wyróżnia terminowość, skuteczność, rzetelne doradztwo oraz satysfakcja klientów, o czym świadczą liczne pozytywne referencje. Osiągamy zamierzone efekty. Sukces klienta jest naszym sukcesem, dlatego współpracując z nami masz pewność, że dajemy z siebie 110%. Świadczone przez nas usługi zawsze są najwyżej jakości i odpowiadają wymaganiom klientów.
Doradzamy już 20 lat. Pomogliśmy setkom klientów. Jesteśmy merytoryczni i szybcy w działaniu, a zagadnienia związane z prawem produktowym nie mają dla nas tajemnic.
— Jak dowiedzieć się więcej?
Skontaktuj się z nami! Jak wolisz – telefonicznie lub e-mailowo. Podaj nam dane kontaktowe do Ciebie i Twojej firmy (nazwa, adres, NIP i nr telefonu)
e-mail: biuro@doradcy365.pl
nr telefonów: 500 181 151 lub 792 532 726
Doradcy z Działu Obsługi Klienta wyślą Ci pisemną ofertę z zakresem naszej usługi, ceną oraz informacją o dalszej ścieżce postępowania. Czekamy zatem na kontakt od Ciebie!
ROZWIJAMY SIĘ Z NASZYMI KLIENTAMI
Dlaczego akurat My?
D O Ś W I A D C Z E N I E
Od 20 lat z sukcesami doradzamy firmom w zakresie przepisów prawa, ze szczególnym uwzględnieniem prawa produktowego, pomagając im w zapewnieniu zgodności działań z obowiązującymi regulacjami
T E R M I N O W O Ś Ć
Działamy szybko i sprawnie, doskonale wiemy jak cenny jest czas
S K U T E C Z N O Ś Ć
Osiągamy zamierzone efekty, bo sukces klienta jest i naszym sukcesem
I N D Y W I D U A L N O Ś Ć
Nasze usługi są dopasowane do indywidualnych potrzeb każdego klienta
GPSR - POZNAJ NASZĄ OFERTĘ
ZOSTAW DANE KONTAKTOWE
Nasi doradcy wkrótce do Ciebie się odezwą
W skrócie
Mówimy prostym językiem
o skomplikowanych sprawach
Co to właściwie jest GPSR?
GPSR, czyli Unijne Rozporządzenie ws. ogólnego bezpieczeństwa produktów to zbiór przepisów, których głównym celem jest zapewnienie, że wszystkie produkty konsumpcyjne oferowane na rynku unijnym są bezpieczne dla konsumentów oraz spełniają określone wymagania.
Rozporządzenie wzmacnia nadzór nad rynkiem, w tym nad handlem online i nakłada surowe obowiązki oraz sankcje na firmy odpowiedzialne za wprowadzanie produktów do obrotu.
Historia i kontekst prawny
Rozwój przepisów dotyczących bezpieczeństwa produktów w Unii Europejskiej
Od początku istnienia Unii Europejskiej jednym z kluczowych celów była ochrona konsumentów oraz ich zdrowia i bezpieczeństwa. Wraz z powstaniem wspólnego rynku, który umożliwił swobodny przepływ towarów między krajami członkowskimi, pojawiła się potrzeba ujednolicenia norm bezpieczeństwa dotyczących produktów.
W latach 80. i 90. XX wieku dostrzeżono konieczność wprowadzenia kompleksowych przepisów, które skutecznie chroniłyby konsumentów przed produktami wadliwymi lub niebezpiecznymi. Na tej podstawie w 1992 roku uchwalono pierwszą dyrektywę dotyczącą ogólnego bezpieczeństwa produktów, która stała się filarem ochrony konsumentów na poziomie europejskim.
Dyrektywa 2001/95/WE o ogólnym bezpieczeństwie produktów (GPSD) i jej rozwój
W 2001 roku Unia Europejska przyjęła Dyrektywę 2001/95/WE (GPSD), która miała ujednolicić zasady dotyczące bezpieczeństwa produktów w całej UE. Dyrektywa ta wprowadziła fundamentalne obowiązki dla producentów i dystrybutorów, kładąc nacisk na bezpieczeństwo produktów wprowadzanych na rynek.
Główne elementy dyrektywy obejmowały:
- Obowiązek zapewnienia, że oferowane produkty są bezpieczne dla użytkowników.
- Monitorowanie bezpieczeństwa produktów już po wprowadzeniu ich na rynek oraz podejmowanie działań naprawczych, takich jak wycofywanie niebezpiecznych towarów.
- Wzmocnienie współpracy między organami nadzoru krajowego w państwach członkowskich, aby skuteczniej identyfikować i eliminować niebezpieczne produkty.
Mimo, że GPSD przyczyniła się do stworzenia spójnego systemu ochrony konsumentów, rozwój technologiczny i zmiany rynkowe z czasem ujawniły potrzebę aktualizacji przepisów.
Potrzeba rewizji dyrektywy – przejście z GPSD do GPSR
Wraz z globalizacją rynku i dynamicznym rozwojem nowych technologii, GPSD przestała w pełni odpowiadać współczesnym potrzebom. Zwiększona sprzedaż internetowa, rozwój inteligentnych urządzeń (IoT) oraz skomplikowane łańcuchy dostaw ujawniły luki w dotychczasowych regulacjach. Nie wszystkie produkty były objęte odpowiednim nadzorem, co mogło prowadzić do zagrożeń dla konsumentów.
Z tego względu w 2023 r. przeprowadzono rewizję przepisów, aby dostosować je do aktualnych wyzwań. Nowe Rozporządzenie o ogólnym bezpieczeństwie produktów (GPSR) wprowadziło dodatkowe zasady, m.in. dotyczące oceny ryzyka, lepszą koordynację między państwami członkowskimi oraz zharmonizowane procedury nadzoru nad produktami i ich wycofywaniem z rynku.
Nowe podejście UE do regulacji w obliczu globalizacji i rozwoju technologii
Zmiany technologiczne i globalizacja postawiły przed Unią Europejską nowe wyzwania. Rozwój platform e-commerce i wzrost importu tanich produktów spoza UE wymagały bardziej zaawansowanych regulacji. Nowoczesne produkty, takie jak urządzenia podłączone do Internetu (IoT), niosą za sobą nie tylko zagrożenia fizyczne, ale i związane z cyberbezpieczeństwem.
W odpowiedzi na te wyzwania, przepisy GPSR zostały dostosowane do nowych realiów rynkowych. Technologie takie jak sztuczna inteligencja, urządzenia IoT oraz drony wymagały precyzyjnych regulacji zapewniających bezpieczeństwo konsumentów. GPSR wprowadza zatem dodatkowe wymogi dotyczące monitorowania cyfrowych produktów oraz usprawnia mechanizmy nadzoru nad międzynarodowym handlem.
Główne cele dyrektywy GPSR:
bezpieczeństwo produktów
zapewnienie, że wszystkie produkty dostępne na rynku Unii Europejskiej, sprzedawane zarówno przez Internet, jak i poza nim, są bezpieczne dla konsumentów
ograniczenie ryzyka
zmniejszenie ryzyka wprowadzenia na rynek towarów, które mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia, życia lub bezpieczeństwa użytkowników
jednolite zasady
uściślenie zasad nadzoru rynku i uprawnień organów krajowych, które mają na celu szybkie identyfikowanie i eliminowanie niebezpiecznych produktów
usprawnienie działania rynku
stworzenie jednolitych warunków działania dla przedsiębiorstw, usprawniając w ten sposób funkcjonowanie rynku wewnętrznego Unii Europejskiej
GPSR nakłada na producentów i dystrybutorów obowiązek monitorowania jakości i bezpieczeństwa produktów przez cały ich cykl życia, od produkcji po użytkowanie przez konsumentów.
W ramach tego systemu wprowadzono obowiązek szybkiej reakcji w przypadku wykrycia zagrożenia oraz lepszą współpracę między krajami członkowskimi w zakresie wymiany informacji o niebezpiecznych produktach, co umożliwia skuteczniejsze działanie na poziomie ogólnoeuropejskim.
Jakie produkty są objęte przepisami?
GPSR obejmuje wszystkie produkty konsumpcyjne wprowadzane na rynek UE, z wyjątkiem tych, które są już objęte bardziej specyficznymi przepisami unijnymi dotyczącymi bezpieczeństwa. Przykładem mogą być leki, produkty spożywcze czy wyroby medyczne, które podlegają oddzielnym regulacjom o wyższym stopniu szczegółowości.
Rozporządzenie GPSR:
- dotyczy zarówno nowych, jak i używanych, naprawionych lub odnowionych produktów:
- dostępnych do dystrybucji, konsumpcji lub używania na rynku Unii Europejskiej („wprowadzonych do obrotu lub udostępnionych na rynku”) odpłatnie lub nieodpłatnie, które nie są objęte innymi unijnymi przepisami dotyczącymi bezpieczeństwa produktów;
- podlegających obowiązującym w UE szczegółowym wymogom dotyczącym bezpieczeństwa w odniesieniu do zagrożeń i czynników, które nie zostały w nich uwzględnione;
- odnosi się do produktów oferowanych konsumentom w UE za pośrednictwem wszystkich kanałów sprzedaży;
- nie dotyczy następujących kategorii produktów:
- produktów leczniczych do stosowania u ludzi ani do weterynaryjnych produktów leczniczych;
- żywności i pasz;
- żywych roślin i zwierząt, organizmów zmodyfikowanych genetycznie oraz mikroorganizmów zmodyfikowanych genetycznie stosowanych w sposób ograniczony;
- produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego i produktów pochodnych;
- produktów ochrony roślin;
- środków ochrony roślin;
- sprzętu wykorzystywanego do przemieszczania się lub podróży, gdy jest on obsługiwany bezpośrednio przez usługodawcę;
- statków powietrznych, których konstrukcja, wytwarzanie, obsługa techniczna i eksploatacja stwarzają niewielkie zagrożenie dla bezpieczeństwa;
- antyków;
- produktów wymagających naprawy lub odnowienia przed użyciem, w przypadku gdy noszą wyraźne oznaczenie, że wymagają naprawy lub odnowienia przed użyciem.
Nowe przepisy obejmują szerokie spektrum towarów, takich jak:
- zabawki,
- elektronika użytkowa,
- odzież i tekstylia,
- kosmetyki,
- sprzęt sportowy,
- meble,
- i wiele innych.
Również produkty cyfrowe, takie jak urządzenia z funkcjami IoT (Internet of Things), są objęte przepisami, zwłaszcza w kontekście ich potencjalnych zagrożeń fizycznych i cyberzagrożeń.
Kogo dotyczą nowe obowiązki?
Rozporządzenie nakłada obowiązki na odpowiednie podmioty gospodarcze oraz operatorów internetowych platform handlowych.
Przez podmiot gospodarczy rozumie się producenta, autoryzowanego przedstawiciela, importera, dystrybutora, podmiot realizujący zamówienie lub jakąkolwiek osobę podlegającą prawnym obowiązkom dotyczącym wytwarzania lub wprowadzania produktów na rynki.
Jakie obowiązki wprowadza GPSR?
Kluczowe wymogi unijne w zakresie GPRS obejmują:
- obowiązki producentów i importerów w zakresie bezpieczeństwa produktów,
- ogólne wymaganie bezpieczeństwa,
- obowiązek oceny ryzyka,
- obowiązek prowadzenia dokumentacji zgodności produktów,
- wprowadzenie systemu szybkiego ostrzegania o niebezpiecznych produktach (RAPEX / Safety Gate).
Najważniejsze obowiązki producentów to:
- zapewnienie, że produkty są zaprojektowane zgodnie z zasadami bezpieczeństwa;
- przeprowadzenie wewnętrznych analiz ryzyka i sporządzenie odpowiedniej dokumentacji technicznej;
- podjęcie natychmiastowych działań i niezwłoczne poinformowanie konsumentów oraz władz krajowych za pośrednictwem portalu Safety Business Gateway w przypadku podejrzenia, że wprowadzony na rynek produkt jest niebezpieczny;
- udostępnianie informacji o wypadkach;
- zapewnienie istotnych informacji dotyczących bezpieczeństwa i identyfikowalności produktów na produktach lub ich opakowaniach;
- udostępnienie danych kontaktowych w celu przyjmowania i rozpatrywania reklamacji oraz prowadzenie wewnętrznego rejestru otrzymanych reklamacji.
Do najważniejszych obowiązków importerów należą:
- zapewnienie zgodności produktów z ogólnym wymogiem bezpieczeństwa określonym w rozporządzeniu poprzez odmowę wprowadzenia na rynek produktów, które ich zdaniem nie spełniają tego wymogu;
- umieszczenie swoich danych kontaktowych na produktach i upewnienie się, że towarzyszą im jasne instrukcje i informacje dotyczące bezpieczeństwa;
- przejęcie odpowiedzialności za powierzone im produkty podczas transportu i przechowywania;
- poinformowanie producentów i krajowych organów nadzoru rynku, za pośrednictwem portalu Safety Business Gateway, jeśli uważają, że na rynku znajduje się niebezpieczny produkt i zadbanie o ostrzeżenie społeczeństwa.
Najważniejsze obowiązki dystrybutorów to:
- zapewnienie, że producenci, a w stosownych przypadkach także importerzy spełniają wymogi rozporządzenia, poprzez odmowę wprowadzenia do obrotu produktów, które ich zdaniem nie spełniają tych wymogów;
- poinformowanie producentów, importerów i krajowych organów nadzoru rynku, za pośrednictwem portalu Safety Business Gateway, jeśli uważają, że na rynku znajduje się niebezpieczny produkt i zadbanie o podjęcie stosownych działań.
Ponadto rozporządzenie wprowadza także obowiązki horyzontalne dla wszystkich podmiotów gospodarczych objętych nowymi przepisami, takie jak:
W odpowiedzi na plan Komisji w lutym 2021 roku, posłowie przegłosowali rezolucję dotyczącą nowego planu działania Unii Europejskiej w zakresie gospodarki o obiegu zamkniętym. W rezolucji wezwano Komisję do zaostrzenia przepisów dotyczących recyklingu odpadów oraz przedstawienia nowych przepisów w 2021 roku, poszerzając zakres dyrektywy w sprawie ekoprojektu na produkty niezwiązane z energią. Podkreślono, że jedyną drogą do osiągnięcia celów Europejskiego Zielonego Ładu jest funkcjonowanie krajów członkowskich zgodnie z zasadami gospodarki o obiegu zamkniętym.
W marcu 2022 roku Komisja Europejska ogłosiła pakiet wniosków w ramach Europejskiego Zielonego Ładu, obejmujący m.in.:
- Wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie ekoprojektowania zrównoważonych produktów, rozszerzający zakres dyrektywy w sprawie ekoprojektu na produkty niezwiązane z energią. Nowe wymogi mają zapewnić, że produkty są łatwe do naprawy, efektywne energetycznie i zasobooszczędne.
- Utworzenie cyfrowych paszportów zawierających pełną informację o cyklu życia produktów, umożliwiających konsumentom świadome wybory i ułatwiających naprawy, korzystanie z części zamiennych oraz recykling.
- Nowa strategia dotycząca tekstyliów, skierowana przeciwko tzw. szybkiej modzie, promująca innowacje i ekologiczne projektowanie tekstyliów oraz ograniczająca ilość odpadów.
- Wniosek wzmocnienia rynku wewnętrznego wyrobów budowlanych.
- Wniosek dotyczący nowych przepisów mających wzmocnić pozycję konsumentów, chroniąc przed pseudoekologicznym marketingiem oraz zapewniając dostęp do informacji o zrównoważeniu środowiskowym produktów.
W październiku 2022 roku Parlament zatwierdził zmianę przepisów dotyczących trwałych zanieczyszczeń organicznych (TZO), które przedostają się do środowiska naturalnego i pokarmowego organizmów żywych, szkodząc przez wiele pokoleń. Aby zapobiec gromadzeniu się tych substancji w materiałach pochodzących z recyklingu, wprowadzono bardziej rygorystyczne limity oraz dodano nowe chemikalia do listy substancji niebezpiecznych.
W listopadzie 2022 roku Komisja Europejska przedstawiła kolejne propozycje dotyczące zmian przepisów UE dotyczących opakowań i odpadów opakowaniowych:
- Ograniczenie do 2040 roku masy wytworzonych odpadów opakowaniowych o 15% na mieszkańca w każdym państwie członkowskim (w stosunku do roku 2018).
- Wysokiej jakości recykling opakowań, obejmujący skuteczną selektywną zbiórkę odpadów, zapewnienie dostępności punktów, właściwe oznakowanie produktów i pojemników na odpady. W planach jest, aby od 2030 roku wszystkie opakowania były zdatne do recyklingu.
- Zwiększenie wykorzystania w opakowaniach tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu.
- Działania mające na celu ograniczenie ilości produkowanych opakowań, eliminację zbędnych opakowań, wprowadzenie obowiązkowych systemów zwrotów kaucji oraz ustalenie wyraźnych kryteriów projektowania opakowań.
- Wprowadzenie obowiązkowych wskaźników zawartości materiałów z recyklingu.
Te inicjatywy mają na celu skuteczne ograniczenie odpadów opakowaniowych, rozwinięcie produkcji poprzez wykorzystanie istniejących opakowań oraz wprowadzenie praktyk wspierających zrównoważoną gospodarkę o obiegu zamkniętym.
Rozporządzenie nakłada również szczegółowe obowiązki na operatorów internetowych platform handlowych w zakresie bezpieczeństwa produktów, które opierają się na horyzontalnych wymogach aktu o usługach cyfrowych, tj.:
- utworzenie dwóch pojedynczych punktów kontaktowych do bezpośredniej komunikacji w kwestiach bezpieczeństwa: jednego przeznaczonego dla organów nadzoru rynku, a drugiego dla ogółu społeczeństwa;
- rejestracja w portalu Safety Gate;
- wdrożenie wewnętrznych procedur dotyczących bezpieczeństwa produktów;
- zapewnienie, że oferta nie będzie mogła zostać opublikowana bez minimalnych informacji dotyczących bezpieczeństwa i identyfikowalności produktu dostarczanych przez zainteresowanego przedsiębiorcę (obowiązek zapewnienia zgodności z przepisami);
- wyrywkowe weryfikowanie, czy oferowane produkty są bezpieczne za pomocą publicznych baz danych, w tym portalu Safety Gate;
- niezwłoczne reagowanie na zarządzenia władz i powiadomienia podmiotów zewnętrznych oraz zapewnienie, że usunięte oferty nie pojawią się ponownie;
- dostarczanie konsumentom odpowiednich i aktualnych informacji w przypadku wycofania produktu z rynku poprzez bezpośredni kontakt ze wszystkimi osobami, które zakupiły dany produkt na ich platformie i publikowanie szczegółowych informacji na ich stronie internetowej;
- poinformowanie właściwego podmiotu gospodarczego oraz organów nadzoru rynku i współpraca z nimi w przypadku wycofania produktu z rynku lub wypadku.
Rozporządzenie GPSR wprowadza konkretne wymogi dla producentów, importerów oraz dystrybutorów, które mają na celu zapewnienie, że wszystkie produkty wprowadzone na rynek UE są bezpieczne.
Ogólne wymaganie bezpieczeństwa
Przedsiębiorcy są zobowiązani do wprowadzania do obrotu i udostępniania na rynku wyłącznie produktów spełniających kryteria bezpieczeństwa.
Nowe przepisy nakładają konieczność oceny bezpieczeństwa produktów na podstawie takich czynników, jak:
- cechy produktu, w tym jego projekt, właściwości techniczne, skład, opakowanie oraz instrukcje użytkowania,
- interakcje z innymi produktami,
- sposób prezentacji, etykietowanie, ostrzeżenia oraz instrukcje dotyczące bezpiecznego użytkowania,
- grupy konsumentów, do których produkt jest kierowany,
- wygląd produktu, zwłaszcza jeśli przypomina żywność lub jest atrakcyjny dla dzieci,
- aspekty związane z cyberbezpieczeństwem oraz funkcje produktu oparte na technologiach ewoluujących, uczących się i predykcyjnych.
Dodatkowe czynniki, które mogą wpływać na ocenę bezpieczeństwa, obejmują normy krajowe i międzynarodowe, dobrowolne certyfikacje, kodeksy dobrych praktyk oraz oczekiwania konsumentów.
Obowiązek oceny ryzyka
ednym z kluczowych wymogów zgodności z dyrektywą GPSR jest przeprowadzenie analizy ryzyka. Producenci są zobowiązani do dokładnego zidentyfikowania potencjalnych zagrożeń związanych z produktem, biorąc pod uwagę cały jego cykl życia – od produkcji po użytkowanie przez konsumentów.
Analiza ryzyka powinna obejmować:
- identyfikację zagrożeń fizycznych (np. ostre krawędzie, ryzyko zapłonu),
- ocenę zagrożeń chemicznych (np. toksyczne substancje w składzie),
- uwzględnienie ryzyka wynikającego z niewłaściwego użytkowania (np. przez dzieci).
Producent jest odpowiedzialny za wprowadzenie odpowiednich środków prewencyjnych, które zminimalizują lub wyeliminują te zagrożenia.
Regularna aktualizacja oceny ryzyka jest konieczna, zwłaszcza w przypadku pojawienia się nowych informacji na temat produktu lub jego użytkowania.
Obowiązek prowadzenia dokumentacji zgodności produktów
Producenci i importerzy muszą sporządzać szczegółową dokumentację techniczną dla każdego produktu wprowadzanego na rynek. Ma ona na celu potwierdzenie, że produkt spełnia wszystkie wymagania bezpieczeństwa określone w dyrektywie GPSR.
Dokumentacja powinna zawierać m.in.:
- opis procesu produkcji i jego zgodności z normami bezpieczeństwa,
- wyniki analizy ryzyka oraz zastosowane środki zapobiegawcze,
- instrukcje użytkowania i ostrzeżenia skierowane do konsumentów.
Dokumentacja ta jest kluczowa podczas kontroli przeprowadzanych przez organy nadzoru i musi być dostępna na ich żądanie.
Wprowadzenie systemu szybkiego ostrzegania o niebezpiecznych produktach (RAPEX / Safety Gate)
Jednym z kluczowych narzędzi w unijnym systemie nadzoru nad bezpieczeństwem produktów jest system szybkiego ostrzegania o niebezpiecznych produktach, znany jako RAPEX, obecnie funkcjonujący pod nazwą Safety Gate. System ten umożliwia błyskawiczne informowanie państw członkowskich i Komisji Europejskiej o produktach, które mogą stanowić zagrożenie dla konsumentów.
RAPEX/Safety Gate umożliwia:
- szybką reakcję na zagrożenia związane z produktami,
- wymianę informacji o niebezpiecznych lub niezgodnych z normami produktach,
- koordynację działań na poziomie UE, takich jak wycofywanie produktów, ostrzeganie konsumentów i egzekwowanie przepisów.
Zgłoszenia obejmują produkty takie jak zabawki z małymi elementami stwarzającymi ryzyko zadławienia, wadliwy sprzęt elektryczny czy produkty zawierające szkodliwe substancje chemiczne. RAPEX działa dzięki współpracy między krajowymi organami nadzoru a Komisją Europejską, umożliwiając szybką interwencję, zanim niebezpieczny produkt trafi do szerokiego grona konsumentów.
Zarządzanie ryzykiem
Zarządzanie ryzykiem w kontekście bezpieczeństwa produktów jest kluczowym elementem regulacji wprowadzonych przez dyrektywę GPSR. Proces ten obejmuje zarówno identyfikację zagrożeń, jak i ich ocenę, co pozwala przedsiębiorcom na podejmowanie odpowiednich działań prewencyjnych.
Czym jest ocena ryzyka?
W ramach unijnego systemu legislacyjnego dotyczącego produktów konsumpcyjnych, ocena ryzyka lub bezpieczeństwa to proces mający na celu identyfikację, ocenę i minimalizację ryzyk oraz zagrożeń, które mogą wynikać z produktów dla ogółu społeczeństwa lub środowiska.
Ocena ryzyka jest zazwyczaj częścią dokumentacji technicznej i musi być przeprowadzana z uwzględnieniem właściwości produktów, takich jak:
- właściwości mechaniczne,
- właściwości biologiczne,
- właściwości chemiczne,
- właściwości termiczne,
- właściwości elektryczne,
- właściwości ergonomiczne.
Ocena ryzyka jest kluczowym elementem ogólnej oceny zgodności regulacyjnej przeprowadzanej przez importerów lub producentów przed wprowadzeniem produktu na rynek, jako sposób na zapewnienie bezpieczeństwa produktów dla konsumentów.
Ocena ryzyka może być również przeprowadzana przez władze UE w ramach nadzoru rynkowego, aby zidentyfikować przypadki produktów niezgodnych z przepisami i podjąć odpowiednie działania.
Metody identyfikacji i oceny ryzyka związanego z produktami
W celu skutecznej identyfikacji i oceny ryzyka, przedsiębiorcy mogą stosować różne metody i narzędzia, w tym:
- ocenę zagrożeń fizycznych: analiza ryzyka wynikającego z konstrukcji produktu, materiałów lub sposobu działania (np. ostre krawędzie, niebezpieczne substancje).
- ocenę zagrożeń chemicznych: weryfikacja, czy produkt nie zawiera toksycznych substancji, które mogą zaszkodzić zdrowiu użytkowników (np. ołów w zabawkach).
- symulację użytkowania: testy związane z normalnym oraz niewłaściwym (ale przewidywalnym) użytkowaniem produktu, z uwzględnieniem grup najbardziej narażonych, jak dzieci czy osoby starsze.
- analizę danych historycznych: wykorzystanie zgromadzonych informacji o podobnych produktach i zgłoszeniach o incydentach, często z wykorzystaniem baz danych, takich jak RAPEX.
Po zidentyfikowaniu zagrożeń, przedsiębiorcy muszą ocenić stopień ryzyka, określając zarówno powagę potencjalnych skutków, jak i prawdopodobieństwo ich wystąpienia. Na tej podstawie podejmowane są decyzje o wprowadzeniu dodatkowych środków zabezpieczających, takich jak zmiany w konstrukcji produktu, modyfikacje instrukcji użytkowania czy ostrzeżenia.
Europejska Komisja nie określiła jednolitej procedury oceny ryzyka, co sprawia, że zasady mogą różnić się w zależności od konkretnej legislacji oraz właściwości różnych produktów.
Na przykład zagrożenia związane z elektrycznymi fotelami masującymi różnią się od zagrożeń związanych z produktami kosmetycznymi.
Dla foteli masujących o niskiej jakości zagrożenia mogą obejmować:
- zagrożenia elektryczne: ryzyko zwarcia,
- zagrożenia pożarowe: możliwość zapłonu z powodu łatwopalnych materiałów wypełniających,
- zagrożenia chemiczne: toksyczne farby skórzane,
- zagrożenia ergonomiczne: wynikające ze złego designu.
W przypadku produktów kosmetycznych ocena ryzyka głównie koncentruje się na zagrożeniach chemicznych, biologicznych oraz ryzyku zadławienia u dzieci.
Podobne zagrożenia mogą występować w przypadku zabawek, tu jednak w ich ocenie szczególną uwagę należy zwrócić na drobne elementy, które mogą stanowić ryzyko zadławienia, a także na bezpieczeństwo materiałów użytych w produkcie. Oprócz chemicznych zagrożeń związanych z substancjami toksycznymi, ważne jest także uwzględnienie aspektów takich jak wiek użytkownika i przewidywane sposoby zabawy. Przedsiębiorcy powinni więc przeprowadzać kompleksową ocenę ryzyka, aby zapewnić bezpieczeństwo najmłodszych konsumentów.
Przykładowy proces oceny ryzyka
Ocena ryzyka może obejmować kroki takie jak:
- Zidentyfikowanie docelowych użytkowników i analiza ich charakterystyki;
- Analiza projektu, struktury, materiałów, opakowania i innych właściwości produktu;
- Identyfikacja zagrożeń dla ludzi, zwierząt i środowiska, które mogą wynikać z produktów, takich jak zagrożenia mechaniczne, biologiczne, chemiczne czy elektryczne;
- Identyfikacja obowiązujących przepisów, norm harmonizacyjnych, krajowych standardów oraz innych wymogów prawnych istotnych dla produktów;
- Ocena prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożenia lub szkody;
- Zarządzanie i redukcja zagrożeń.
Jeśli importerzy lub producenci nie mają wystarczającej wiedzy i sprzętu do przeprowadzenia oceny ryzyka wewnętrznie, mogą zatrudnić firmę doradczą lub jednostkę akredytującą do przeprowadzenia kompleksowej oceny ryzyka swoich produktów.
Czy konieczne jest stworzenie dokumentu oceny ryzyka i co taki dokument powinien zawierać?
Ocena ryzyka jest częścią dokumentacji technicznej, która jest obowiązkowa dla wielu kategorii produktów, takich jak zabawki i elektronika.
Dokumentacja techniczna, w tym ocena ryzyka, jest kluczowym elementem procedury oceny zgodności i musi być właściwie udokumentowana przez producentów i importerów.
Informacje, które mogą być potrzebne w dokumencie oceny ryzyka to m. in.:
- Identyfikacja właściwości produktu i użytkowników: dokument powinien rozpoczynać się od określenia tożsamości produktu i grupy docelowej, w tym:
- grupa docelowa (płeć, wiek, zawód),
- rynki docelowe (kraje/regiony dystrybucji),
- scenariusze użycia,
- zamierzony/oczekiwany sposób użycia,
- nazwa produktu lub numer katalogowy,
- wykaz materiałów/substancji.
- Identyfikacja obowiązujących przepisów i norm: po określeniu profilu produktu i użytkowników, importerzy lub producenci powinni podsumować obowiązujące regulacje i normy, w tym:
- regulacje i dyrektywy UE,
- regulacje krajowe,
- normy EN,
- wytyczne dotyczące oceny bezpieczeństwa produktów Komisji Europejskiej,
- uznane normy branżowe.
- Identyfikacja potencjalnych zagrożeń: importerzy lub producenci powinni zidentyfikować potencjalne zagrożenia związane z produktem, biorąc pod uwagę profile produktu i użytkowników, a także wymogi określone w obowiązujących przepisach harmonizacyjnych UE, regulacjach krajowych, normach EN lub innych przepisach prawnych.
- Opis szkód: po zidentyfikowaniu potencjalnych zagrożeń, importerzy lub producenci powinni szczegółowo opisać możliwe skutki, w tym:
- typowe scenariusze obrażeń,
- konsekwencje szkód,
- powaga szkód dla użytkowników lub środowiska,
- prawdopodobieństwo wystąpienia szkód.
- Ocena poziomu ryzyka: importerzy lub producenci powinni również zdefiniować poziom ryzyka według jego powagi, w klasyfikacji takiej jak ryzyko krytyczne, istotne, lub minorowe.
- Kontrola ryzyka: importerzy lub producenci powinni podjąć odpowiednie kroki w celu zmniejszenia lub wyeliminowania ryzyk lub zagrożeń. Środki kontroli ryzyka mogą obejmować:
- modyfikację projektu lub konstrukcji produktu na bezpieczniejszą,
- zmiany akcesoriów lub części zamiennych produktu,
- wymianę materiałów lub substancji niebezpiecznych,
- zmiany informacji na etykiecie produktu lub opakowania,
- aktualizację instrukcji użytkowania.
Na stronie Safety Gate dostępny jest także formularz zawierający wytyczne dotyczące oceny ryzyka. To narzędzie może być niezwykle pomocne przedsiębiorcom w skutecznym przeprowadzaniu oceny zagrożeń związanych z ich produktami, zapewniając jednocześnie zgodność z obowiązującymi przepisami.
Czy konieczne jest zatwierdzenie lub audyt dokumentu oceny ryzyka?
To zależy od przypadku. Jeśli produkt podlega jednej lub więcej dyrektywom oznakowania CE, które wymagają interwencji jednostki notyfikowanej jako część oceny zgodności, dokument oceny ryzyka może wymagać przeglądu i zatwierdzenia przez tę jednostkę.
Jeśli produkt jest jedynie objęty dyrektywą GPSR lub innymi regulacjami UE, które nie wymagają interwencji jednostki notyfikowanej ani innego podmiotu akredytującego, dokumenty oceny ryzyka dla takiego produktu mogą nie wymagać zatwierdzenia lub audytu.
Należy jednak pamiętać, że brak mechanizmu przeglądu i zatwierdzenia nie oznacza, że można zignorować wymóg przeprowadzenia oceny ryzyka. W przypadku, gdy produkt podlega wycofaniu z rynku z powodu problemów bezpieczeństwa, władze mogą wymagać przedłożenia dokumentacji oceny ryzyka.
Wymóg oznakowania CE i jego znaczenie
W Unii Europejskiej funkcjonuje system harmonizacji prawa technicznego, mający na celu ułatwienie swobodnego obrotu towarami na jednolitym rynku, jednocześnie zapewniając wysokie standardy bezpieczeństwa produktów dla ludzi i środowiska. Kluczowym elementem tego systemu jest tzw. Nowe Podejście, które opiera się na dyrektywach Komisji Europejskiej. Te dyrektywy definiują zasadnicze wymagania dotyczące bezpieczeństwa, zdrowia i ochrony środowiska, które muszą spełniać produkty, aby mogły być legalnie wprowadzane do obrotu w UE.
Producenci mogą uzyskać zgodność z odpowiednimi przepisami, stosując określone normy techniczne. Znak CE (Conformité Européenne – Zgodność Europejska) potwierdza, że produkt spełnia wymagania dyrektyw Nowego Podejścia. Obejmuje to różnorodne produkty, takie jak maszyny, sprzęt elektryczny, telekomunikacyjny czy medyczny. Dzięki temu, produkty spełniające te normy mogą być swobodnie sprzedawane na wspólnym rynku UE, bez konieczności dostosowywania się do odrębnych regulacji w poszczególnych państwach członkowskich, co wspiera integrację i rozwój rynku wewnętrznego.
W kontekście Dyrektywy GPSR, nie ma obowiązku umieszczania znaku CE. Dla produktów objętych tą dyrektywą nie są wymagane dokumenty, takie jak deklaracja zgodności czy raporty z testów, typowo związane z certyfikacją CE. Niewłaściwe oznakowanie CE na produktach, które nie podlegają temu wymogowi, może również prowadzić do kar, gdyż jest uznawane za wprowadzanie konsumentów w błąd co do zgodności z normami bezpieczeństwa.
Dyrektywy i regulacje dotyczące oznakowania CE nakładają na importerów i producentów obowiązek sporządzania dokumentacji technicznej, która musi zawierać ocenę ryzyka lub bezpieczeństwa. Metody przeprowadzania tej oceny mogą się różnić w zależności od konkretnej dyrektywy oznakowania CE lub regulacji, co podkreśla znaczenie dostosowania się do specyficznych wymogów dla różnych kategorii produktów.
Produkty niezgodne z wymogami
źródło: https://webgate.ec.europa.eu/safety/consumers/consumers_safety_gate/statisticsAndAnualReports/2023/Safety_Gate_2023_Factsheet_PL.pdf
Obowiązki związane z wycofywaniem lub modyfikowaniem produktów niebezpiecznych
Kiedy produkt wprowadzony na rynek okazuje się stanowić zagrożenie, przedsiębiorcy są zobowiązani do podjęcia szybkich działań naprawczych. Dyrektywa GPSR precyzuje te obowiązki w zakresie wycofywania lub modyfikowania niebezpiecznych produktów:
- wycofanie produktu z rynku: to najpoważniejszy krok, gdy produkt stwarza bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia konsumentów. Przedsiębiorcy muszą nie tylko usunąć produkt ze sklepów, ale także wstrzymać jego dalszą dystrybucję. Konsumenci, którzy już go nabyli, powinni być poinformowani o ryzyku oraz zachęceni do zwrotu towaru w zamian za zwrot kosztów lub wymianę na bezpieczniejszą wersję.
- modyfikacja produktu: jeżeli zagrożenie nie jest krytyczne, producent może zaoferować naprawę lub wymianę wadliwego produktu. Może to obejmować na przykład dodanie brakujących elementów zabezpieczających lub aktualizację instrukcji obsługi.
- ostrzeżenia dla konsumentów: w niektórych przypadkach rozwiązaniem może być informowanie konsumentów o potencjalnych zagrożeniach oraz o sposobach ich unikania, jak np. prawidłowe użytkowanie produktu czy unikanie kontaktu z niebezpiecznymi substancjami.
Każda decyzja o wycofaniu lub modyfikacji produktu powinna być podejmowana szybko, aby zminimalizować ryzyko dla konsumentów. Współpraca z organami nadzoru rynku jest kluczowa, aby zapewnić, że podjęte działania są odpowiednie i skuteczne.
Reakcje w przypadku wykrycia produktów niezgodnych z wymogami
Gdy organ nadzoru rynku lub inna instytucja odpowiedzialna za monitorowanie bezpieczeństwa produktów stwierdzi, że produkt nie spełnia wymogów GPSR, przedsiębiorcy mają obowiązek natychmiast zareagować. Reakcje mogą obejmować:
- współpracę z organami nadzoru rynku: producenci, importerzy i dystrybutorzy są zobowiązani do udostępnienia dokumentacji technicznej oraz informacji związanych z oceną ryzyka i testami bezpieczeństwa. Organy te mają prawo przeprowadzać dodatkowe kontrole oraz wydawać zalecenia dotyczące dalszych działań.
- wycofanie produktów: w przypadku stwierdzenia, że produkt nie spełnia minimalnych standardów bezpieczeństwa, przedsiębiorca musi go natychmiast wycofać z obrotu i powiadomić o tym odpowiednie władze. Proces wycofywania obejmuje także informowanie konsumentów o zagrożeniach oraz oferowanie im możliwości zwrotu lub naprawy towaru.
- obowiązek informowania o ryzyku: przedsiębiorcy muszą ostrzegać konsumentów, jeśli odkryte zagrożenie może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Informacje te powinny być jasne, zrozumiałe i łatwo dostępne dla użytkowników końcowych oraz pośredników handlowych.
- działania prewencyjne: organy nadzoru mogą wymagać od przedsiębiorców wprowadzenia dodatkowych środków kontrolnych lub monitorujących bezpieczeństwo w przyszłości. Może to obejmować bardziej rygorystyczne testy produktów, wzmocnione procedury oceny ryzyka czy audyty wewnętrzne.
Ciągłe monitorowanie sytuacji na rynku jest istotnym elementem zarządzania ryzykiem. Nawet po wprowadzeniu działań naprawczych, przedsiębiorcy powinni monitorować skuteczność tych kroków oraz sprawdzać, czy nie pojawiają się nowe zagrożenia.
Nadzór rynku
Egzekwowanie unijnych regulacji dotyczących bezpieczeństwa produktów leży w gestii krajowych organów nadzoru rynku. W każdym kraju członkowskim Unii Europejskiej funkcjonują różne instytucje odpowiedzialne za monitorowanie produktów wprowadzanych na rynek i zapewnienie ich zgodności z unijnymi przepisami.
W Polsce za nadzór nad rynkiem odpowiadają takie instytucje jak Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK), Inspekcja Handlowa oraz inne służby, w tym sanitarne.
Prezes UOKiK pełni kluczową rolę w nadzorze nad ogólnym bezpieczeństwem produktów na rynku.
Zasady nadzoru rynku, oparte na dyrektywie GPSR oraz rozporządzeniu (UE) 2019/1020, są ujednolicone na tyle, na ile to możliwe. Organy nadzoru mają za zadanie nie tylko kontrolować produkty, ale także monitorować rynek, reagować na skargi konsumentów i współpracować z systemem RAPEX w celu szybkiej wymiany informacji o produktach niezgodnych z normami.
Jeśli wykryty zostanie produkt niebezpieczny, odpowiednie instytucje mogą żądać od producenta szczegółowych informacji dotyczących innych produktów, które zostały wyprodukowane w ten sam sposób, z użyciem tych samych komponentów lub pochodzących z tej samej partii.
Organy nadzoru rynku mogą również współpracować z innymi podmiotami, zarówno gospodarczymi, jak i organizacjami konsumenckimi, aby zapewnić zdrowie i bezpieczeństwo publiczne w odniesieniu do określonych produktów. Mogą też organizować skoordynowane działania kontrolne, aby upewnić się, że produkty spełniają wymagania prawne.
Dodatkowo państwa członkowskie są zobowiązane do ustanowienia skutecznych, proporcjonalnych i odstraszających sankcji za naruszanie przepisów rozporządzenia.
Jak wyglądają kontrole i działania nadzorcze?
Kontrole prowadzone przez organy nadzoru rynku mogą być zarówno planowane, jak i wynikające z reakcji na konkretne zgłoszenia. W ramach działań planowych, organy nadzoru systematycznie sprawdzają dostępne na rynku produkty pod kątem ich zgodności z przepisami dotyczącymi bezpieczeństwa.
- Kontrole rutynowe: Organy przeprowadzają regularne inspekcje w różnych segmentach rynku, takich jak sklepy detaliczne, hurtownie czy punkty dystrybucji. Sprawdzają, czy produkty są prawidłowo oznakowane i posiadają niezbędną dokumentację techniczną potwierdzającą zgodność z odpowiednimi przepisami.
- Działania reaktywne: W odpowiedzi na skargi konsumentów, przedsiębiorców lub innych instytucji, organy nadzoru mogą wszczynać kontrole w celu zbadania podejrzeń dotyczących niezgodności produktu z przepisami. Takie działania często wynikają ze zgłoszeń w systemie RAPEX/Safety Gate.
- Testowanie produktów: Organy nadzoru mają możliwość pobierania próbek produktów i poddawania ich testom laboratoryjnym. Testy te obejmują badania fizyczne, chemiczne i użytkowe, które pozwalają ocenić, czy produkt spełnia normy bezpieczeństwa.
W przypadku stwierdzenia niezgodności produktu z regulacjami GPSR, organy mogą podjąć odpowiednie działania w celu minimalizacji zagrożenia. Może to obejmować wydanie ostrzeżeń, wycofanie produktów z rynku lub nałożenie kar finansowych na odpowiedzialne podmioty, takie jak producenci, importerzy lub dystrybutorzy.
Przykłady sankcji za naruszenie przepisów
Naruszenie przepisów GPSR może skutkować różnorodnymi sankcjami, zależnymi od charakteru i skali zagrożenia, jakie niesie dany produkt. Organy nadzoru krajowego posiadają szerokie uprawnienia do nakładania kar i podejmowania działań mających na celu ochronę konsumentów. Należą do nich:
- Kary pieniężne: producenci, importerzy i dystrybutorzy mogą być obciążeni grzywnami za wprowadzenie na rynek produktów niespełniających wymogów GPSR. Wysokość kary jest proporcjonalna do skali naruszenia i ryzyka, jakie stwarza produkt.
- Wycofanie z rynku: jeśli produkt stanowi zagrożenie dla zdrowia lub bezpieczeństwa konsumentów, organy nadzoru mogą nakazać natychmiastowe wycofanie go ze sprzedaży, zarówno w punktach dystrybucji, jak i u konsumentów.
- Zakaz sprzedaży: w przypadku stwierdzenia niezgodności z wymogami bezpieczeństwa, możliwy jest zakaz dalszej sprzedaży danego produktu, co zmusza przedsiębiorcę do wycofania towaru z rynku.
- Publiczne ostrzeżenia: w sytuacjach poważnego zagrożenia, organy mogą wydać publiczne komunikaty ostrzegające konsumentów przed użytkowaniem produktu. Takie ostrzeżenia mogą być publikowane w mediach, na stronach internetowych oraz w punktach sprzedaży.
- Zawieszenie lub cofnięcie certyfikacji: w przypadku rażących naruszeń przepisów, może dojść do cofnięcia certyfikatów zgodności, np. oznaczenia CE, co uniemożliwia dalszą sprzedaż produktu na terenie Unii Europejskiej.
Przykłady sankcji dotyczących naruszeń przepisów o bezpieczeństwie produktów w krajach UE
- Francja (2021): W 2021 roku we Francji nałożono karę na producenta zabawek za wprowadzenie na rynek zestawu zawierającego małe elementy, które mogły spowodować zadławienie u dzieci. W wyniku inspekcji produkt został uznany za niebezpieczny, co doprowadziło do jego natychmiastowego wycofania z rynku. Oprócz tego producent otrzymał grzywnę w wysokości 150 000 euro za niedopilnowanie standardów bezpieczeństwa.
- Polska (2022): W 2022 roku UOKiK zdecydował o wycofaniu partii kosmetyków, które zawierały niedozwolone substancje chemiczne, mogące stanowić zagrożenie dla zdrowia konsumentów. Firma została ukarana wysoką grzywną oraz zobligowana do zorganizowania procesu zwrotu produktów od konsumentów, zapewniając pełny zwrot kosztów lub wymianę na bezpieczniejszy odpowiednik.
- Niemcy (2020): Niemieckie organy nadzoru nałożyły sankcje na dystrybutora elektroniki za sprzedaż ładowarek do telefonów, które nie spełniały wymagań bezpieczeństwa elektrycznego. Ładowarki te stanowiły zagrożenie pożarowe, dlatego nakazano natychmiastowe wycofanie ich ze sprzedaży. Dodatkowo na firmę nałożono grzywnę w wysokości 200 000 euro, a także zakaz dalszego importu tych produktów do UE.
- Hiszpania (2019): W Hiszpanii nałożono karę na producenta odzieży dziecięcej za wprowadzenie na rynek ubrań z niewłaściwie umocowanymi sznurkami, które stanowiły ryzyko uduszenia. Organy nadzoru zażądały wycofania towarów z obiegu, publicznego ostrzeżenia dla konsumentów oraz nałożenia kary w wysokości 100 000 euro. Firma musiała także zaktualizować swoje procedury kontrolne, aby zapobiec powtórzeniu się podobnych sytuacji.
- Włochy (2018): Włochy nałożyły sankcje na producenta urządzeń AGD za wprowadzenie na rynek piekarników elektrycznych, które nie spełniały wymagań dotyczących izolacji termicznej, co zwiększało ryzyko poparzeń. Oprócz wycofania wadliwych piekarników, producent został zmuszony do opublikowania publicznego ostrzeżenia w mediach, informując konsumentów o ryzyku. Grzywna wyniosła 250 000 euro, a producent musiał także przeprowadzić dodatkowe testy bezpieczeństwa na swoich nowych produktach.
- Holandia (2017): Holenderskie organy nałożyły grzywnę na firmę zajmującą się produkcją mebli dziecięcych, której produkty miały niebezpiecznie ostre krawędzie. Po licznych zgłoszeniach incydentów, firma została zobowiązana do wycofania produktów oraz zapłacenia kary finansowej w wysokości 80 000 euro. Dodatkowo firma musiała zmienić proces produkcyjny, aby dostosować się do norm bezpieczeństwa.
Te przykłady pokazują, że organy nadzoru rynku w całej Unii Europejskiej aktywnie monitorują bezpieczeństwo produktów i nakładają surowe sankcje na firmy, które nie przestrzegają przepisów. Sankcje te mają na celu nie tylko ukaranie za popełnione błędy, ale również pełnią funkcję prewencyjną, zmuszając przedsiębiorców do dokładniejszej kontroli jakości oraz przestrzegania norm bezpieczeństwa.
CASP oraz Sieć Bezpieczeństwa Konsumentów
CASP – program skoordynowanych działań na rzecz bezpieczeństwa produktów
CASP (Coordinated Activities on the Safety of Products) to program skoordynowanych działań na rzecz poprawy bezpieczeństwa produktów. Jego celem jest umożliwienie współpracy między organami nadzoru rynku w państwach Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego, aby zwiększyć bezpieczeństwo produktów dostępnych na europejskim rynku. W ramach programu CASP realizowane są projekty, które koncentrują się na badaniach konkretnych produktów lub grup produktów, a także na wymianie dobrych praktyk w zakresie nadzoru rynkowego.
Jak funkcjonuje CASP?
CASP działa na trzech głównych poziomach:
- Organizuje badania i testy produktów wytypowanych przez organy nadzoru uczestniczące w danym projekcie.
- Wspiera współpracę między organami nadzoru, umożliwiając wymianę doświadczeń i najlepszych praktyk.
- Zwiększa świadomość wśród konsumentów i przedsiębiorców w zakresie bezpieczeństwa produktów poprzez aktywne działania komunikacyjne, informujące o wynikach testów i kontrolach.
- Komisja Europejska zaprasza organy nadzoru rynku do udziału w działaniach w ramach CASP, w oparciu o ich priorytety. Uczestnictwo jest dobrowolne, a wyniki i ustalenia są udostępniane wszystkim państwom członkowskim.
- Organy nadzoru rynku wspólnie ustalają, które produkty będą testowane i jakie kryteria oceny zostaną przyjęte. Komisja Europejska i eksperci udzielają wsparcia w razie potrzeby.
- Próbki produktów pobrane z krajowych rynków trafiają do akredytowanych laboratoriów na terenie UE, gdzie są testowane. Wyniki tych badań są analizowane przez organy, które następnie wspólnie oceniają ryzyko i podejmują decyzje dotyczące niebezpiecznych produktów. W przypadku stwierdzenia zagrożenia wydawane są ostrzeżenia w systemie RAPEX.
- Na podstawie wyników badań przygotowywane są zalecenia, które są następnie przekazywane przedsiębiorcom i konsumentom w formie komunikatów.
- Po zakończeniu cyklu projektowego, w ramach Wydarzenia Zamykającego CASP, publikowane są wyniki projektów, które stają się częścią kampanii informacyjnej na poziomie całej Unii Europejskiej.
CASP wspiera współpracę i wymianę informacji między państwami członkowskimi, co przyczynia się do zwiększenia bezpieczeństwa konsumentów na europejskim rynku.
Korzyści wynikające z programu CASP
- Możliwość testowania większej liczby produktów dzięki finansowaniu przez Komisję Europejską.
- Przeprowadzanie badań i testów w akredytowanych laboratoriach w całej Unii Europejskiej.
- Ujednolicenie podejścia do badań i testów oraz harmonizacja metodologii w Europie.
- Lepsza spójność działań w ramach jednolitego rynku UE.
- Skuteczna komunikacja z przedsiębiorstwami i konsumentami na temat wyników oraz działań prewencyjnych.
źródło: https://webgate.ec.europa.eu/safety/consumers/consumers_safety_gate/casp/documents/CASP_2022_final_report_pl.pdf
CASP 2022
W ramach czwartej edycji CASP w 2022 roku przeprowadzono szczegółowe badania laboratoryjne próbek z różnych kategorii produktów, które zostały pobrane z rynków krajowych nadzorowanych przez odpowiednie organy. W skład tych działań wchodziły zarówno analizy dotyczące konkretnych produktów, jak i rozmowy na tematy będące przedmiotem wspólnego zainteresowania (działania horyzontalne). Dzięki tym badaniom, uczestniczące organy mogą podejmować kroki wobec niebezpiecznych produktów, które stwarzają zagrożenie dla zdrowia i bezpieczeństwa konsumentów.
Kraje uczestniczące w CASP 2022
Mapa pokazująca uczestnictwo krajów w CASP 2022 odzwierciedla zaangażowanie wielu państw w działania mające na celu podniesienie standardów bezpieczeństwa na europejskim rynku.
źródło: https://ec.europa.eu/safety-gate/#/screen/pages/casp2022
źródło: https://webgate.ec.europa.eu/safety/consumers/consumers_safety_gate/casp/documents/CASP_2022_final_report_pl.pdf
Działania związane z wybranymi produktami:
- Zabawki z magnesami – Produkty zawierające małe magnesy, takie jak dziecięce zabawki, biżuteria „sztuczna” i gadżety, są szczególnie atrakcyjne dla dzieci, co może stanowić zagrożenie. Te produkty są dostępne w różnych miejscach sprzedaży, w tym w sklepach z zabawkami, supermarketach i na platformach internetowych, gdzie często można spotkać magnesy nie spełniające norm bezpieczeństwa.
- Chemikalia w zabawkach – Branża zabawek szybko się rozwija, a na unijny rynek wprowadzane są nowe typy zabawek. Przepisy unijne gwarantują, że zabawki muszą spełniać bardzo rygorystyczne normy bezpieczeństwa, zwłaszcza w zakresie substancji chemicznych.
- Wózki dziecięce – Kluczowe jest, aby wózki były zaprojektowane w sposób, który zapewnia pełne bezpieczeństwo dzieciom. W badaniach CASP 2022 koncentrowano się na testach mechanicznych oraz chemicznych tych produktów.
- Oczyszczacze powietrza z ozonem – Wzrost popularności generatorów ozonu w czasie pandemii COVID-19 doprowadził do częstszego stosowania tych urządzeń jako sterylizatorów powietrza. Jednak oczyszczacze powietrza oparte na ozonie mogą stanowić zagrożenie, generując szkodliwe fale radiowe i promieniowanie ultrafioletowe.
- Adaptery podróżne – Coraz więcej „uniwersalnych” adapterów podróżnych dostępnych w sprzedaży, szczególnie online, jest regularnie kontrolowanych przez organy nadzoru ze względu na różne poziomy zgodności z normami bezpieczeństwa.
- Produkty higieniczne – Przedmiotem badań były wyroby higieniczne, takie jak pieluchy dla dzieci, produkty związane z nietrzymaniem moczu oraz artykuły higieniczne dla kobiet. Te produkty muszą spełniać szczególne normy bezpieczeństwa, zwłaszcza w odniesieniu do materiałów, z jakich są wykonane.
Działania horyzontalne:
- Harmonizacja nadzoru rynku online – Działania te koncentrują się na poprawie monitoringu produktów sprzedawanych online oraz na optymalnym wykorzystaniu narzędzi i regulacji unijnych, aby sprostać wyzwaniom związanym z handlem internetowym.
- Urządzenia wspomagające komunikację – Skuteczna komunikacja organów nadzoru z konsumentami jest kluczowa. Działania te pomagają poprawić umiejętność dotarcia do konsumentów oraz skutecznie informować o zagrożeniach.
- Produkty sprzedawane na targach ulicznych – Choć większe przedsiębiorstwa zazwyczaj dobrze rozumieją przepisy dotyczące bezpieczeństwa produktów, mniejsi producenci mogą nie być w pełni świadomi swoich obowiązków. Działania te mają na celu zbadanie, jak najlepiej dotrzeć do takich sprzedawców i zapewnić przestrzeganie przepisów, zarówno offline, jak i online.
- Ocena ryzyka – Biorąc pod uwagę ogromną ilość produktów na rynku, organy nadzoru muszą strategicznie wybierać, które produkty wymagają szczególnej uwagi. Proaktywne podejście oparte na analizie ryzyka pozwala na skuteczniejsze identyfikowanie potencjalnych zagrożeń i eliminowanie ich, zanim dotkną konsumentów.
Raport CASP 2022
Wyniki projektów w ramach CASP 2022 są dostępne w formie raportu końcowego, który zawiera szczegółowe informacje o badaniach, analizach oraz działaniach podjętych w odniesieniu do niebezpiecznych produktów. Raport ten jest kluczowym źródłem informacji dla organów nadzoru oraz innych podmiotów zainteresowanych poprawą bezpieczeństwa produktów na rynku europejskim.
Sieć Bezpieczeństwa Konsumentów
Sieć Bezpieczeństwa Konsumentów (Consumer Safety Network) to kluczowa inicjatywa Unii Europejskiej, mająca na celu poprawę ochrony konsumentów poprzez współpracę oraz wymianę informacji między organami nadzoru rynku, organizacjami konsumenckimi i innymi podmiotami zainteresowanymi bezpieczeństwem produktów.
Ta sieć służy jako platforma współpracy dla krajowych organów odpowiedzialnych za egzekwowanie przepisów dotyczących bezpieczeństwa produktów.
Główne funkcje Sieci Bezpieczeństwa Konsumentów
- Wymiana informacji: Sieć umożliwia szybką wymianę danych między organami nadzoru i innymi podmiotami na temat niebezpiecznych produktów i potencjalnych zagrożeń. Uczestnicy dzielą się informacjami o nowych ryzykach, działaniach związanych z wycofaniem produktów z rynku oraz skutecznych praktykach nadzorczych.
- Koordynacja działań: Współpraca w ramach sieci pozwala na lepszą koordynację działań na poziomie krajowym i unijnym, co ułatwia skuteczne zarządzanie ryzykiem związanym z produktami. Zapobiega to rozbieżnościom w działaniach i umożliwia skoordynowaną reakcję na zagrożenia.
- Wsparcie szkoleniowe i edukacyjne: Sieć zapewnia szkolenia dla pracowników organów nadzoru i organizacji konsumenckich, pomagając utrzymać wysoki poziom działań nadzorczych. Organizowane są warsztaty i seminaria dotyczące aktualnych regulacji, trendów oraz technik monitorowania rynku.
- Ułatwienie dostępu do informacji: Sieć działa jako centralne źródło informacji o przepisach dotyczących bezpieczeństwa produktów, ułatwiając dostęp do najnowszych wytycznych i dokumentów. To pomaga zainteresowanym stronom szybciej wdrożyć zmiany w przepisach.
- Analiza trendów i raportowanie: Sieć zbiera i analizuje dane o zagrożeniach oraz niebezpiecznych produktach, co pozwala na identyfikowanie trendów i problemów na poziomie unijnym. Publikowane raporty pomagają w tworzeniu polityki oraz planowaniu działań w obszarze ochrony konsumentów.
Sieć Bezpieczeństwa Konsumentów jest istotnym elementem systemu ochrony konsumentów w UE, promującym współpracę między krajami członkowskimi i skuteczne reagowanie na pojawiające się zagrożenia. Stałe monitorowanie jej działań oraz korzystanie z zasobów pozwala na bieżąco śledzić zmiany i zalecenia dotyczące bezpieczeństwa produktów.
Nowe technologie a Dyrektywa GPSR
Wpływ na bezpieczeństwo produktów
W dobie szybko rozwijających się technologii, takich jak Internet Rzeczy (IoT) i sztuczna inteligencja (AI), regulacje dotyczące bezpieczeństwa produktów, takie jak Dyrektywa GPSR, muszą być stale aktualizowane i dostosowywane. Te nowe technologie nie tylko zmieniają sposób projektowania i produkcji produktów, ale także wprowadzają nowe wyzwania dotyczące bezpieczeństwa, które wymagają przemyślanych rozwiązań.
Internet Rzeczy (IoT) i jego wyzwania
Internet Rzeczy to koncepcja, w której różnorodne urządzenia są połączone z Internetem, co pozwala na ich zdalne monitorowanie i zarządzanie. Przykłady takich produktów to inteligentne lodówki, termostaty oraz systemy oświetlenia. W kontekście GPSR, produkty IoT stawiają nowe wyzwania, w tym:
- Zagrożenia cybernetyczne: Zdalny dostęp do urządzeń stwarza możliwości ataków hakerskich. Dyrektywa GPSR wymaga, aby producenci stosowali odpowiednie środki zabezpieczające, takie jak szyfrowanie i regularne aktualizacje oprogramowania, aby zminimalizować ryzyko.
- Bezpieczeństwo danych: Produkty IoT często gromadzą dane osobowe, co rodzi konieczność przestrzegania regulacji dotyczących ochrony danych, takich jak RODO. Producenci muszą zapewnić, że dane są zbierane, przechowywane i przetwarzane w sposób bezpieczny.
- Testowanie i certyfikacja: Nowe technologie wymagają nowych metod testowania i certyfikacji produktów, aby upewnić się, że są one zgodne z wymaganiami bezpieczeństwa w kontekście cyberzagrożeń.
Sztuczna inteligencja (AI) w regulacjach GPSR
Sztuczna inteligencja wprowadza nowe możliwości, ale także ryzyka związane z bezpieczeństwem produktów. Oto kluczowe aspekty, które powinny być uwzględnione w regulacjach GPSR:
- Nieprzewidywalne zachowanie systemów: AI, szczególnie w systemach autonomicznych, może działać w sposób nieprzewidywalny, co stwarza nowe wyzwania dla bezpieczeństwa. Regulacje muszą uwzględniać konieczność testowania algorytmów pod kątem ich przewidywalności i bezpieczeństwa.
- Błędy w algorytmach: Systemy oparte na AI mogą zawierać błędy, które mogą prowadzić do niebezpiecznych sytuacji. Przepisy GPSR powinny wymagać regularnych audytów i aktualizacji algorytmów, aby zminimalizować ryzyko.
- Odpowiedzialność za decyzje AI: W przypadku błędów spowodowanych przez AI, trudne jest ustalenie, kto jest odpowiedzialny. Regulacje powinny definiować zasady odpowiedzialności za działania systemów AI.
Cyfrowe aspekty produktów w kontekście GPSR
Wzrost liczby produktów cyfrowych wymaga, aby Dyrektywa GPSR uwzględniała kwestie cyberbezpieczeństwa i ochrony danych:
- Zabezpieczenia przed cyberzagrożeniami: Producenci muszą stosować zaawansowane technologie zabezpieczeń, takie jak szyfrowanie danych i systemy detekcji intruzów, aby chronić produkty przed atakami.
- Zarządzanie danymi osobowymi: Produkty, które zbierają dane osobowe, muszą być zgodne z RODO, co oznacza wprowadzenie odpowiednich środków ochrony prywatności użytkowników i transparentności w zakresie przetwarzania danych.
- Wymogi dotyczące aktualizacji: Wymagana jest ciągła aktualizacja oprogramowania w celu eliminacji znanych luk bezpieczeństwa, co powinno być jasno określone w regulacjach.
Wyzwania związane z automatyzacją produkcji i dystrybucji
Automatyzacja w produkcji i dystrybucji stawia przed regulacjami GPSR nowe wyzwania:
- Złożoność systemów: Zautomatyzowane systemy produkcyjne wprowadzają wysoce złożone procesy, które mogą być trudne do monitorowania. Potrzebne są nowe metody oceny ryzyka, które uwzględniają te złożone interakcje.
- Problemy z jakością: Automatyzacja może prowadzić do problemów z jakością, szczególnie w przypadku błędów w oprogramowaniu. Regulacje powinny wymagać skutecznych procedur testowania i monitorowania jakości w systemach automatycznych.
- Transparentność i odpowiedzialność: W zautomatyzowanych systemach może być trudno określić, kto ponosi odpowiedzialność za błędy. Przepisy GPSR muszą precyzyjnie określać odpowiedzialność za bezpieczeństwo produktów w kontekście automatyzacji.
- Adaptacja do zmian technologicznych: Regulacje muszą być elastyczne i dostosowane do dynamicznego rozwoju technologii, co stanowi wyzwanie dla organów regulacyjnych i przedsiębiorstw. Wdrażanie nowych technologii wymaga aktualizacji przepisów, aby zapewnić ich adekwatność w kontekście innowacji.
Dostosowanie Dyrektywy GPSR do nowych technologii jest kluczowe dla zapewnienia bezpieczeństwa innowacyjnych produktów. W miarę jak technologie takie jak IoT i AI stają się coraz bardziej powszechne, regulacje muszą ewoluować, aby chronić konsumentów i utrzymać standardy bezpieczeństwa. Odpowiednie podejście do tych wyzwań zapewni, że nowe rozwiązania technologiczne będą nie tylko innowacyjne, ale także bezpieczne i zgodne z regulacjami.
Product Safety Pledge
Product Safety Pledge (Zobowiązanie w zakresie bezpieczeństwa produktów) to dobrowolne zobowiązanie platform internetowych w odniesieniu do bezpieczeństwa produktów konsumpcyjnych, które nie są żywnością, sprzedawanych online przez zewnętrznych sprzedawców.
Bezpieczeństwo produktów sprzedawanych online
W miarę jak coraz więcej konsumentów dokonuje zakupów w Internecie, udział sprzedaży online w całkowitej sprzedaży rośnie. Zakupy online są często wygodne, ale stawiają także przed konsumentami specyficzne wyzwania związane z bezpieczeństwem produktów. W związku z tym, 1 sierpnia 2017 roku Komisja Europejska wydała komunikat dotyczący nadzoru rynku produktów sprzedawanych online, aby pomóc organom publicznym w ich działaniach.
Zobowiązanie w zakresie bezpieczeństwa produktów
Komisja Europejska wspiera dobrowolny mechanizm współpracy z platformami internetowymi, które wykazały zainteresowanie tym tematem, podpisując Product Safety Pledge. To zobowiązanie zachęca uczestniczące platformy online do podejmowania działań wykraczających poza wymogi prawne, w interesie konsumentów w UE.
Product Safety Pledge +
Podczas Szczytu Konsumenckiego 28 marca 2023 roku Komisarz Reynders ogłosił rozszerzenie i pogłębienie ram zobowiązań w zakresie bezpieczeństwa produktów. Platformy internetowe, które podpisały zobowiązanie, potwierdziły swoją gotowość do podejmowania działań wykraczających poza wymogi prawne, podpisując zrewidowaną wersję oryginalnego Product Safety Pledge, znaną jako Product Safety Pledge +.
Wśród sygnatariuszy znalazły się znane platformy e-commerce, które zobowiązały się do zapewnienia wyższego poziomu bezpieczeństwa produktów sprzedawanych online, m. in.:
- Allegro
- eBay
- AliExpress
- EMAG
- Amazon
- Etsy
- bol.com
- Joom
- Cdiscount
- Rakuten France
- Wish
Te platformy, podejmując dobrowolne zobowiązania, stawiają na bezpieczeństwo konsumentów, co jest kluczowe w kontekście rosnącej popularności zakupów internetowych.
Product Safety Pledge +, zorganizowane przez Komisję Europejską, obejmuje 20 obszarów, w których platformy online zobowiązały się do przestrzegania zasad dotyczących produktów sprzedawanych na ich interfejsach. Wśród tych zobowiązań znajdują się między innymi wzmocniony mechanizm zgłaszania i usuwania, proaktywne monitorowanie stron dotyczących wycofania produktów, takich jak EU Safety Gate, oraz dodatkowe zobowiązania związane z wycofaniem produktów, przejrzystością i edukacją sprzedawców. Ramy Product Safety Pledge + obejmują również zmodernizowany mechanizm raportowania.
Konsekwencje niespełniania wymogów bezpieczeństwa
dla przedsiębiorców i konsumentów
Jakie są konsekwencje dla przedsiębiorców, którzy nie spełniają wymogów bezpieczeństwa?
Przedsiębiorcy, którzy nie spełniają norm dotyczących bezpieczeństwa produktów, narażają się na kary finansowe. Wysokość grzywien zależy od stopnia naruszenia przepisów oraz od tego, w jakim stopniu przedsiębiorca współpracuje z organami nadzoru. Kary te mają na celu wymuszenie przestrzegania przepisów oraz pokrycie kosztów administracyjnych związanych z nadzorem i ewentualnym postępowaniem prawnym.
Dla firm wycofanie niebezpiecznych produktów z rynku wiąże się również z dodatkowymi kosztami. Należą do nich wydatki związane z logistyką, zatrzymaniem sprzedaży, transportem zwróconych towarów, a także potencjalnymi kosztami utylizacji lub naprawy wadliwych produktów. Ponadto przedsiębiorcy mogą zostać zobowiązani do wypłaty odszkodowań konsumentom, którzy zostali poszkodowani przez wadliwe artykuły.
Problemy związane z bezpieczeństwem produktów mogą również negatywnie wpłynąć na reputację firmy. Utrata zaufania konsumentów prowadzi do zmniejszenia sprzedaży, spadku wartości marki oraz długotrwałych strat finansowych. Klienci mogą zacząć wybierać produkty konkurencji, a negatywne opinie szybko rozprzestrzeniają się w mediach i internecie.
Jak konsumenci w UE są chronieni i jak mogą zgłaszać niebezpieczne produkty?
Konsumenci w Unii Europejskiej mają zagwarantowane prawo do bezpiecznych produktów dzięki różnym mechanizmom prawnym. W przypadku podejrzenia, że produkt stanowi zagrożenie, mają kilka możliwości działania:
- Zgłaszanie problemów: Konsumenci mogą informować o niebezpiecznych produktach lokalne organy nadzoru, takie jak UOKiK w Polsce, korzystając z formularzy internetowych, linii telefonicznych lub zgłaszając sprawy osobiście.
- Informowanie o zagrożeniach: Mogą także korzystać z platform takich jak RAPEX (Safety Gate), gdzie mogą zgłaszać swoje obawy oraz uzyskać informacje o wycofanych produktach.
Prawa konsumentów w Polsce
Konsument, który podejrzewa, że posiada niebezpieczny produkt, ma możliwość zgłoszenia tego faktu do UOKiK lub Inspekcji Handlowej. Jeśli poniósł szkodę w wyniku korzystania z tego produktu, może także domagać się odszkodowania od producenta na drodze sądowej.
Osoba, która uważa, że korzysta z produktu mogącego stanowić zagrożenie, może dokonać zgłoszenia do:
- UOKiK – za pośrednictwem platformy ePUAP, osobiście w godzinach pracy biura lub wysyłając zgłoszenie pocztą,
- Inspekcji Handlowej.
Zgłoszenie powinno zawierać następujące informacje:
- nazwę produktu, datę oraz miejsce zakupu,
- dodatkowe informacje identyfikujące produkt oraz krótki opis sytuacji lub nieprawidłowości związanej z produktem,
- załączniki, takie jak zdjęcia czy zrzuty ekranu stron internetowych.
Na podstawie zgłoszenia konsumenta, Prezes UOKiK może wszcząć postępowanie administracyjne przeciwko przedsiębiorcy – producentowi lub dystrybutorowi produktu, którego bezpieczeństwo jest kwestionowane. Przedsiębiorca może być zobligowany do podjęcia działań mających na celu usunięcie zagrożenia. Choć konsument nie jest stroną w tym postępowaniu, otrzymuje informację o jego wyniku.
Jeśli w wyniku korzystania z niebezpiecznego produktu konsument doznał szkody, może ubiegać się o odszkodowanie od producenta zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego:
- sprawa toczy się w sądzie cywilnym z powództwa konsumenta,
- konsument nie musi dowodzić winy producenta, lecz musi wykazać związek między szkodą a niebezpiecznym charakterem produktu,
- definicja „produktu niebezpiecznego” w Kodeksie cywilnym jest szersza niż w ustawie o ogólnym bezpieczeństwie produktów, obejmując również energię elektryczną i zwierzęta.
Postępowania sądowe oraz działania Prezesa UOKiK są niezależne od siebie.
UOKiK oraz inne organy nadzoru prowadzą liczne kampanie edukacyjne, których celem jest informowanie konsumentów o ich prawach i sposobach zgłaszania zagrożeń. Dostępne są punkty informacyjne oraz pomoc telefoniczna, aby wspierać osoby mające wątpliwości co do bezpieczeństwa produktów.
Dodatkowo, UOKiK organizuje szkolenia i warsztaty, które pomagają konsumentom zrozumieć kwestie związane z bezpieczeństwem produktów oraz ich prawami. Działania te zwiększają świadomość i umiejętność identyfikacji oraz zgłaszania potencjalnych zagrożeń.
RAPEX / Safety Gate
RAPEX, od 2021 roku znany jako Safety Gate, to system szybkiego ostrzegania o niebezpiecznych produktach stworzony przez Unię Europejską, mający na celu ochronę zdrowia i bezpieczeństwa konsumentów. System ten pełni rolę centralnej platformy wymiany informacji pomiędzy państwami członkowskimi UE na temat produktów, które stanowią zagrożenie. Dzięki niemu możliwa jest szybka reakcja na pojawiające się ryzyka, co pozwala na efektywne wycofywanie niebezpiecznych produktów z rynku oraz informowanie opinii publicznej.
Głównym zadaniem Rapex/Safety Gate jest zapewnienie szybkiej i skutecznej interwencji w przypadku zagrożeń dla zdrowia i bezpieczeństwa konsumentów. System ten minimalizuje ryzyko poprzez udostępnianie informacji o zagrożeniach oraz koordynację działań pomiędzy organami nadzoru rynku w całej UE.
Proces wycofywania produktów – jakie kroki podejmują producenci i organy nadzoru?
Procedura wycofywania niebezpiecznych produktów z rynku składa się z kilku etapów, które są realizowane zarówno przez producentów, jak i organy odpowiedzialne za nadzór rynku.
Oto standardowy przebieg procesu:
- Identyfikacja i zgłoszenie problemu: Gdy produkt zostaje uznany za niebezpieczny, odpowiedni organ nadzoru rynku lub konsument informuje o tym system RAPEX/Safety Gate. Zgłoszenie powinno zawierać szczegółowe dane dotyczące zagrożenia oraz opisu produktu.
- Ocena ryzyka: Organy nadzoru przeprowadzają analizę ryzyka związane z produktem, aby ustalić, czy rzeczywiście stanowi on zagrożenie i jakie mogą być potencjalne konsekwencje jego używania. W tym etapie mogą brać udział eksperci techniczni.
- Informowanie producenta i dystrybutorów: Organy nadzoru kontaktują się z producentem oraz dystrybutorami, informując ich o zidentyfikowanym zagrożeniu i rekomendując odpowiednie działania. Producent i dystrybutor są zobowiązani do współpracy oraz wdrożenia środków zaradczych.
- Wycofywanie produktu z rynku: Producent lub dystrybutor przystępują do wycofywania produktu z rynku. Proces ten może obejmować wstrzymanie sprzedaży, zwrot towarów do producenta oraz usunięcie ich z półek sklepowych.
- Informowanie konsumentów: Konsumenci są informowani o zagrożeniu, co może odbywać się poprzez komunikaty prasowe, ostrzeżenia w mediach, informacje na stronach internetowych, a także bezpośrednie powiadomienia, jeśli to możliwe. W przypadku wycofania produktu, konsumenci są zachęcani do jego zwrotu lub wymiany.
- Monitorowanie i raportowanie: Po wprowadzeniu działań naprawczych, organy nadzoru monitorują sytuację, aby upewnić się, że produkt został skutecznie wycofany z rynku i że nie występują żadne dalsze problemy. Informacje o podjętych działaniach są również przekazywane do systemu RAPEX/Safety Gate.
- Działania naprawcze: Jeśli potwierdzi się niezgodność, producent może być zobowiązany do wprowadzenia zmian w projekcie produktu, poprawy procedur produkcyjnych lub wdrożenia dodatkowych środków zabezpieczających.
Cała procedura wycofywania produktów ma na celu minimalizację ryzyka dla zdrowia i bezpieczeństwa konsumentów oraz zapewnienie efektywnego zarządzania niebezpiecznymi produktami na rynku.
Roczne raporty Safety Gate stanowią istotne źródło informacji na temat bezpieczeństwa produktów w Unii Europejskiej. Dokumenty te podsumowują dane dotyczące wycofań niebezpiecznych produktów, analizując ich przyczyny, rodzaje zagrożeń oraz działania podjęte przez organy nadzoru. Raporty te zawierają także statystyki dotyczące krajów członkowskich, co pozwala na zrozumienie, które produkty najczęściej stają się przyczyną alarmów. Dzięki takim informacjom, konsumenci są lepiej informowani o potencjalnych zagrożeniach, a organy nadzoru mogą skuteczniej monitorować rynek. Roczne raporty są zatem kluczowym narzędziem w dążeniu do zapewnienia bezpieczeństwa konsumentów w całej UE.
Raport Safety Gate za 2023 rok wskazuje na znaczący wzrost liczby zgłoszeń dotyczących niebezpiecznych produktów, osiągając 3412 alertów – o 1295 więcej niż w roku poprzednim. Według autorów publikacji zwiększona liczba ostrzeżeń nie oznacza, że na rynku jest więcej niebezpiecznych produktów. Odzwierciedla to raczej większe zaangażowanie organów krajowych w nadzór rynku.
Wśród zgłaszanych kategorii produktów dominują kosmetyki (32%), zabawki (13%) oraz pojazdy silnikowe (12%). Najczęstsze zagrożenia to narażenie na szkodliwe chemikalia (51%) i urazy (21%), co podkreśla znaczenie systemu wczesnego ostrzegania w zapewnieniu bezpieczeństwa konsumentów.
W Polsce odnotowano 150 zgłoszeń do Safety Gate, z czego największą część stanowiły zabawki (54%). Nasz kraj zajmuje szóste miejsce w Unii Europejskiej pod względem liczby zgłoszeń oraz trzecie w zakresie podejmowanych działań naprawczych. W 2023 roku w Polsce przeprowadzono 352 interwencje w odpowiedzi na zgłoszenia.
Raport także przedstawia inicjatywy takie jak CASP, które mają wspierać organy nadzoru rynku w UE, a także nową wersję Product Safety Pledge +, która zobowiązuje platformy zakupowe do przestrzegania wyższych standardów ochrony konsumentów.
Więcej informacji można znaleźć w szczegółowym raporcie.
źródło: https://webgate.ec.europa.eu/safety/consumers/consumers_safety_gate/statisticsAndAnualReports/2023/Safety_Gate_2023_report_EN.pdf
źródło: https://webgate.ec.europa.eu/safety/consumers/consumers_safety_gate/statisticsAndAnualReports/2023/Safety_Gate_2023_report_EN.pdf
Studium przypadku: Wycofywanie niebezpiecznych produktów
Przykłady z systemu RAPEX/Safety Gate dotyczące Polski
Poniżej przedstawione są przykłady sytuacji związanych z wycofaniem niebezpiecznych produktów, które miały miejsce w Polsce:
1. Zabawki z magnesami
W 2022 roku w Polsce zgłoszono przypadki zabawek zawierających małe magnesy, które mogły być niebezpieczne dla dzieci. Zabawki te, sprzedawane w sklepach stacjonarnych oraz internetowych, nie spełniały norm bezpieczeństwa. W wyniku działań organów nadzoru, podjęto decyzję o wycofaniu tych produktów z rynku oraz o poinformowaniu konsumentów o zagrożeniu.
2. Substancje chemiczne w zabawkach
W ramach badań laboratoryjnych przeprowadzonych w 2021 roku, odkryto, że niektóre zabawki sprzedawane w Polsce zawierały chemikalia, które mogły stanowić ryzyko zdrowotne dla dzieci. Organy nadzoru rynku przeprowadziły szybkie działania, informując producentów o konieczności wycofania tych zabawek oraz przeprowadzając kontrolę nad dalszą sprzedażą.
3. Wózki dziecięce
W 2023 roku wykryto, że niektóre modele wózków dziecięcych sprzedawanych w Polsce miały wady konstrukcyjne, które mogły zagrażać bezpieczeństwu dzieci. Organy nadzoru rynku podjęły działania, w tym poinformowały o zagrożeniu producentów i dystrybutorów. Wózki zostały wycofane z rynku, a konsumenci zostali zachęceni do ich zwrotu.
4. Oczyszczacze powietrza z ozonem
W odpowiedzi na rosnące zainteresowanie oczyszczaczami powietrza, w 2021 roku zauważono, że niektóre z tych urządzeń emitowały niebezpieczne ilości ozonu, co mogło stanowić zagrożenie dla zdrowia. Działania podjęte przez organy nadzoru obejmowały kontrolę rynku, informowanie konsumentów oraz wycofywanie niebezpiecznych produktów.
5. Produkty higieniczne
W 2022 roku zidentyfikowano partie produktów higienicznych, takich jak pieluchy i podpaski, które mogły zawierać substancje chemiczne przekraczające dozwolone normy. Po zbadaniu sytuacji, władze podjęły decyzję o wycofaniu tych produktów i powiadomieniu konsumentów o zagrożeniu.
6. Adaptery podróżne
W 2023 roku na polskim rynku zidentyfikowano adaptery podróżne, które nie spełniały norm bezpieczeństwa i mogły prowadzić do porażenia prądem. Organy nadzoru podjęły działania, w tym współpracę z dystrybutorami, aby szybko usunąć te produkty z rynku.
Przykłady wycofania produktów z rynku w Polsce pokazują, jak ważne jest działanie systemu RAPEX/Safety Gate w zapewnieniu bezpieczeństwa konsumentów. Dzięki skutecznej współpracy między organami nadzoru rynku a producentami i dystrybutorami, możliwe jest szybkie reagowanie na zagrożenia i minimalizowanie ryzyka dla zdrowia publicznego. W miarę jak rynek się rozwija, kontrole i monitorowanie pozostają kluczowe w ochronie konsumentów przed niebezpiecznymi produktami.
Rola UOKiK i współpraca z systemem RAPEX
Jakie działania realizuje UOKiK w zakresie nadzoru nad bezpieczeństwem produktów w Polsce?
Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) odgrywa istotną rolę w monitorowaniu bezpieczeństwa produktów na polskim rynku. Jego zadania obejmują m.in. prowadzenie postępowań dotyczących produktów stwarzających zagrożenie, prowadzenie rejestru takich produktów oraz tworzenie planów kontrolnych. UOKiK zbiera informacje o niebezpiecznych produktach, które mogą pochodzić od Inspekcji Handlowej, innych organów nadzoru lub bezpośrednio od konsumentów zgłaszających ryzyko.
Regularne kontrole produktów dostępnych na rynku stanowią jeden z głównych filarów działań UOKiK. Produkty są badane pod kątem zgodności z przepisami dotyczącymi bezpieczeństwa i jakości zarówno w sklepach detalicznych, jak i na etapie importu.
W przypadku, gdy produkt okaże się niebezpieczny i stwarzający zagrożenie dla konsumentów, Prezes UOKiK może podjąć odpowiednie kroki, takie jak nałożenie na producenta obowiązku oznaczenia ostrzegawczego, wycofanie produktu z rynku, a w sytuacjach szczególnych – jego zniszczenie. Działania te są rejestrowane i publicznie udostępniane, co umożliwia efektywne egzekwowanie przepisów.
Kluczowym elementem strategii UOKiK jest współpraca z unijnym systemem RAPEX (Safety Gate), który umożliwia szybkie ostrzeganie o niebezpiecznych produktach. UOKiK współdziała również z innymi instytucjami, takimi jak Inspekcja Handlowa oraz organy zajmujące się zdrowiem publicznym, aby skutecznie monitorować ryzyko związane z produktami. Dzięki tej współpracy możliwe jest szybkie podejmowanie działań mających na celu ochronę konsumentów.
Prezes UOKiK prowadzi także rejestr produktów niebezpiecznych, gdzie gromadzone są dane o produktach niezgodnych z normami. Ponadto, publikowane są ogłoszenia informujące o produktach, które mogą stanowić zagrożenie, zawierające szczegółowe informacje o ich wadach i podjętych działaniach naprawczych.
UOKiK prowadzi również działania edukacyjne, mające na celu zwiększenie świadomości konsumentów na temat bezpieczeństwa produktów oraz ich praw. Organizowane są szkolenia dla producentów i dystrybutorów, aby pomóc im w spełnianiu wymogów prawnych.
Rejestr produktów niebezpiecznych
Rejestr produktów niebezpiecznych UOKiK to publiczna baza danych prowadzona przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, która zawiera informacje o produktach uznanych za niebezpieczne. Celem tego rejestru jest informowanie konsumentów o produktach, które stanowią zagrożenie dla zdrowia, życia lub bezpieczeństwa użytkowników.
Rejestr produktów niebezpiecznych UOKiK obejmuje szczegółowe dane na temat produktów, które zostały uznane za niezgodne z normami bezpieczeństwa, w tym:
- Opis produktu i jego zdjęcia,
- Rodzaj zagrożenia, jakie produkt stwarza,
- Podjęte środki zaradcze, np. wycofanie z rynku, ostrzeżenia czy zniszczenie,
- Informacje o producencie, dystrybutorze lub importerze,
- Data zgłoszenia i opis działań nadzorczych.
Do rejestru trafiają produkty, które podczas kontroli lub na podstawie zgłoszeń od konsumentów, inspekcji czy innych instytucji, zostały zidentyfikowane jako niezgodne z wymogami bezpieczeństwa. Mogą to być różnorodne produkty, takie jak:
- Zabawki,
- Urządzenia elektryczne i elektroniczne,
- Kosmetyki,
- Artykuły codziennego użytku, np. wyposażenie domu czy meble.
Rejestr jest dostępny publicznie na stronie internetowej UOKiK. Dzięki temu konsumenci mogą szybko sprawdzić, czy dany produkt znajduje się na liście produktów niebezpiecznych i podjąć odpowiednie kroki, np. zwrócić produkt do sklepu lub zaprzestać jego używania.
Rejestr produktów niebezpiecznych to kluczowe narzędzie ochrony konsumentów, które umożliwia szybkie identyfikowanie i eliminowanie zagrożeń na rynku.
Studium przypadku: wycofywanie niebezpiecznych produktów
Przykład 1: Wycofanie z rynku sprzętu sportowego
- Konkretna decyzja UOKiK o wycofaniu sprzętu z rynku: W 2023 roku, UOKiK podjął decyzję o wycofaniu z rynku sprzętu sportowego, w tym rowerów i hulajnóg elektrycznych, które były sprzedawane przez różne firmy. Decyzja ta była efektem odkrycia, że niektóre partie tych produktów miały poważne wady konstrukcyjne, które mogły prowadzić do wypadków i kontuzji użytkowników.
- Opis wad i ryzyka dla użytkowników: W przypadku rowerów odkryto, że wady w konstrukcji ramy mogły prowadzić do jej pęknięcia podczas jazdy, co stwarzało ryzyko upadku i obrażeń. W hulajnogach elektrycznych zaobserwowano problemy z mechanizmem hamulcowym, który w niektórych modelach zawodził, co mogło prowadzić do niekontrolowanego rozpędzenia się i wypadków. W obydwu przypadkach wady te stwarzały poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa użytkowników.
- Komunikacja z konsumentami: UOKiK, w ramach działań naprawczych, uruchomił kampanię informacyjną, która obejmowała:
- Publikację komunikatów prasowych oraz informacji na stronie internetowej UOKiK.
- Współpracę z mediami i platformami sprzedażowymi w celu dotarcia do konsumentów.
- Bezpośrednie powiadomienie konsumentów, którzy kupili wadliwy sprzęt, poprzez e-maile i komunikaty na stronach internetowych sprzedawców.
- Organizację punktów zwrotu, w których konsumenci mogli oddać wadliwy sprzęt i otrzymać zwrot pieniędzy lub wymianę na nowy produkt.
Przykład 2: Kosmetyk niezgodny z przepisami
- Kosmetyki, które nie spełniały norm bezpieczeństwa: W 2024 roku, UOKiK zidentyfikował szereg kosmetyków, które były wprowadzane na rynek w Polsce, a które nie spełniały norm bezpieczeństwa. Problem dotyczył kosmetyków, które zawierały nieodpowiednie stężenia substancji chemicznych, takich jak parabeny czy sztuczne barwniki, które mogły powodować reakcje alergiczne lub inne problemy zdrowotne.
- Procedura wycofania z rynku w Polsce i działania podjęte przez dystrybutorów:
- Wycofanie produktu: UOKiK nakazał natychmiastowe wycofanie kosmetyków z rynku. Dystrybutorzy zostali zobowiązani do zatrzymania sprzedaży, ściągnięcia produktów z półek oraz zwrotu towaru od konsumentów.
- Działania dystrybutorów: Dystrybutorzy przeprowadzili kampanie informacyjne w punktach sprzedaży oraz online, informując konsumentów o nieprawidłowościach i możliwości zwrotu produktów. W przypadku stwierdzenia sprzedaży w internecie, podjęli również działania w celu usunięcia ofert zawierających wadliwe kosmetyki.
- Współpraca z organami: UOKiK współpracował z Inspekcją Handlową oraz z producentami kosmetyków w celu zapewnienia, że wszystkie wymogi dotyczące bezpieczeństwa są spełnione. W niektórych przypadkach, konieczne było wdrożenie procedur naprawczych w procesie produkcji i wprowadzenie nowych standardów jakości.
Oba przykłady ilustrują, jak UOKiK skutecznie monitoruje rynek i reaguje na zagrożenia związane z bezpieczeństwem produktów, oraz jak ważna jest szybka i skuteczna komunikacja z konsumentami oraz współpraca z dystrybutorami w celu zapewnienia bezpieczeństwa na rynku.
źródło: https://uokik.gov.pl/storage/dk/kp/2024/20240404/galeria/8-1-350×350.png
Działalność UOKiK w zakresie bezpieczeństwa produktów
Działania UOKiK w zakresie bezpieczeństwa produktów w 2023 roku obejmowały:
- Kontrole jakości i bezpieczeństwa produktów – UOKiK przeprowadził ponad 15 tys. kontroli, obejmujących różne produkty nieżywnościowe oraz usługi. Kontrole te dotyczyły m.in. zabawek, sprzętu AGD, sprzętu pirotechnicznego, urządzeń elektrycznych oraz produktów dla dzieci, takich jak wózki dziecięce.
- Nadzór nad rynkiem – UOKiK monitorował ogólne bezpieczeństwo produktów i zgodność wyrobów z wymaganiami unijnymi. Przeprowadzono 138 spraw z zakresu bezpieczeństwa produktów oraz 291 spraw dotyczących zgodności z normami UE.
- Raportowanie niebezpiecznych produktów – UOKiK przekazał do unijnego systemu RAPEX 151 zgłoszeń dotyczących ponad 1,4 mln sztuk produktów stwarzających zagrożenie, szczególnie w kategorii zabawek.
- Współpraca międzynarodowa – UOKiK działał we współpracy z innymi organami nadzoru UE, korzystając z systemu Safety Gate/RAPEX, który umożliwia szybką wymianę informacji o niebezpiecznych produktach.
- Badania laboratoryjne – Laboratoria UOKiK przeprowadziły badania ponad 1800 próbek produktów w ramach kontroli, analizując ponad 18 tys. parametrów związanych z bezpieczeństwem i jakością.
Te działania miały na celu eliminowanie z rynku produktów, które mogłyby stanowić zagrożenie dla konsumentów, a także zapewnienie, że sprzedawane produkty spełniają odpowiednie normy jakościowe i bezpieczeństwa.
Gdzie szukać informacji na temat nowych przepisów
w zakresie bezpieczeństwa produktów?
Istnieje kilka kluczowych źródeł, z których można korzystać, aby śledzić aktualizacje przepisów dotyczących bezpieczeństwa produktów. Przede wszystkim warto regularnie odwiedzać strony internetowe instytucji unijnych. Doskonałym narzędziem jest portal EUR-Lex, który umożliwia wyszukiwanie dyrektyw, rozporządzeń oraz decyzji Unii Europejskiej związanych z bezpieczeństwem produktów. Zawiera on pełne teksty oficjalnych dokumentów regulujących ten obszar w Europie.
Kolejnym istotnym źródłem informacji jest strona Komisji Europejskiej, która oferuje aktualne informacje o regulacjach, dokumentach roboczych oraz nowościach dotyczących bezpieczeństwa produktów. Znajdziemy tam również poradniki oraz infografiki wyjaśniające najnowsze przepisy.
Warto także monitorować System RAPEX/Safety Gate, który publikuje ostrzeżenia o produktach uznanych za niebezpieczne oraz działaniach podjętych przez organy nadzoru w celu ochrony konsumentów.
Na poziomie krajowym w Polsce, kluczowym źródłem informacji jest UOKiK (Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów). Na ich stronie można znaleźć bieżące raporty oraz decyzje dotyczące bezpieczeństwa produktów na polskim rynku.
Proces legislacyjny związany z nowymi przepisami w Polsce, w tym dostosowanie prawa do unijnych regulacji, można śledzić na stronie Rządowego Centrum Legislacji, gdzie publikowane są szczegóły dotyczące projektów ustaw oraz zmian w przepisach.
Dodatkowo, udział w webinariach i seminariach organizowanych przez instytucje rządowe i branżowe umożliwia śledzenie najnowszych zmian. Pomocą w zdobyciu aktualnych informacji służą również eksperci marki Doradcy365.
ZWRÓĆ SIĘ DO NASJesteśmy po to, aby odciążyć Twoją firmę
od biurokratycznych procedur
Mamy wyspecjalizowane kadry, które przygotowały odpowiednią dokumentację, pomogą w jej wdrożeniu a Ty możesz skupić się na celach które chcesz zrealizować.
Nasi Eksperci realizowali liczne projekty obejmujące wyroby budowlane, maszyny i urządzenia, zapewniając ich zgodność z obowiązującymi normami.
Współpracujemy z najwyższej klasy specjalistami w zakresie oceny zgodności produktów z europejskimi dyrektywami i rozporządzeniami. Nasi eksperci posiadają wieloletnie doświadczenie w branży, specjalizując się w ocenie zgodności produktów w zakresie m.in. wyrobów budowlanych, środków ochrony indywidualnej, maszyn oraz wymagań ekoprojektu.
Zrealizowane projekty, w tym liczne rekomendacje oraz certyfikaty od jednostek notyfikowanych potwierdzają ich kompetencje. Prowadzą oni również szkolenia w zakresie unijnych i polskich przepisów dotyczących produktów, dzieląc się swoją wiedzą i doświadczeniem z innymi specjalistami w branży.
Ich zaangażowanie i pasja do pracy sprawiają, że są oni cenionymi partnerami w projektach związanych z zapewnieniem zgodności produktów z wymaganiami prawnymi. Zachęcamy do skorzystania z doświadczenia naszych ekspertów, aby zapewnić wysoką jakość i zgodność Państwa produktów na rynku europejskim.
KROK PO KROKU
Jak wygląda proces
współpracy z nami?
Możesz też od razu zamówić usługę bezpośrednio na naszej stronie internetowej korzystając z e-sklepu. Dzięki temu od razu przejdziesz do kroku 5.
1 KROKSkontaktuj się z nami
podaj nam e-mailowo lub telefonicznie Twoje dane kontaktowe i dane firmy, którą reprezentujesz. Napisz w temacie "bezpieczeństwo produktów".
2 KROKZapoznaj się z naszą ofertą i złóż zamówienie
Tradycyjnie – za pomocą e-maila lub w naszym e-sklepie na naszej stronie internetowej (dzięki czemu znacząco przyspieszysz realizację zamówienia).
3 KROKOpłać zamówienie
Tradycyjnie – za pomocą faktury proforma, bądź bezpiecznie poprzez e-sklep na naszej stronie internetowej (dzięki czemu znacząco przyspieszysz realizację zamówienia).
4 KROKRozpoczynamy realizację merytoryczną!
Zapoznaj się z informacjami uzyskanymi od nas emailowo i startujemy z obsługą Twojej firmy w zakresie GPSR.
Pokrewne usługi
Nasi Klienci
Zaufali nam
Dane naszej firmyDORADCY 365 Sp. z o.o.
53-135 Wrocław
ul. Januszowicka 5
Obsługujemy Klientów z całej Polski
ul. Januszowicka 5
Obsługujemy Klientów z całej Polski
Jesteśmy po toaby odciążyć Cię od biurokratycznych procedur
Copyright DORADCY365
