15 listopada 2024 roku prezydent podpisał ustawę o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek składowych grup międzynarodowych i krajowych, finalizując proces legislacyjny w zakresie implementacji unijnej dyrektywy GloBE (Dyrektywa Rady UE 2022/2523).
Ustawa wprowadza do polskiego prawa globalny podatek minimalny (Pillar 2), który zacznie obowiązywać od 1 stycznia 2025 roku. Zmiany te są częścią globalnej reformy podatkowej opracowanej w ramach inicjatywy OECD BEPS 2.0. Co to oznacza dla polskich przedsiębiorców i jakie skutki przyniosą nowe przepisy?
Dla kogo nowe przepisy?
Globalny podatek minimalny obejmie międzynarodowe oraz krajowe grupy kapitałowe, których łączny roczny obrót wynosi minimum 750 milionów euro w co najmniej dwóch z czterech lat podatkowych poprzedzających dany rok podatkowy. Oznacza to, że regulacje wpłyną zarówno na spółki dominujące takich grup, jak i na ich polskie spółki zależne.
Szacuje się, że w Polsce pod nowe przepisy podlegać może około 8 000 spółek.
Cel regulacji
Wprowadzenie zasad GloBE w Polsce ma na celu przeciwdziałanie agresywnym praktykom optymalizacji podatkowej międzynarodowych przedsiębiorstw, w tym przenoszeniu zysków do krajów o niskim opodatkowaniu. Dyrektywa jest kluczowym elementem globalnej strategii OECD w ramach tzw. Filaru II BEPS 2.0, którego założeniem jest stworzenie „level playing field”, czyli wyrównanych warunków konkurencji podatkowej w skali globalnej.
Globalny podatek minimalny – na czym polegają zmiany?
Nowe przepisy wprowadzają system globalnego podatku minimalnego oparty na trzech rodzajach podatku wyrównawczego:
- Globalny podatek wyrównawczy (IIR) – obowiązek zapłaty wyrównania spoczywa na jednostce dominującej grupy międzynarodowej w przypadku nisko opodatkowanych dochodów jej spółek zależnych.
- Krajowy podatek wyrównawczy (QDMTT) – nakładany w państwie, w którym generowany jest nisko opodatkowany dochód, niezależnie od lokalizacji jednostki dominującej.
- Podatek od niedostatecznie opodatkowanych zysków (UTPR) – dotyczy jednostek grupy zlokalizowanych w danej jurysdykcji, jeśli jednostka dominująca w innej jurysdykcji nie podlega obowiązkowi zapłaty globalnego podatku wyrównawczego.
System ma na celu zapewnienie minimalnej efektywnej stawki opodatkowania na poziomie 15% dla międzynarodowych grup kapitałowych oraz dużych grup krajowych. W przypadku niespełnienia tego wymogu, wprowadzony zostanie tzw. „top-up tax” – podatek wyrównawczy uzupełniający różnicę do minimalnego poziomu opodatkowania.
Wyłączenia i bezpieczne przystanie
Ustawa przewiduje wyjątki i wyłączenia, w tym:
- Odroczenie stosowania przepisów – Krajowe grupy kapitałowe będą zwolnione z obliczania krajowego podatku wyrównawczego przez pierwsze pięć lat od momentu objęcia przepisami.
- Tymczasowa bezpieczna przystań CBCR – W ramach tej reguły, jeśli spełnione zostaną określone kryteria dochodowe i przychodowe, można nie obliczać podatków wyrównawczych przez ograniczony czas (do końca 2026 roku). Stosowanie tej opcji jest jednak obwarowane zasadą „once out, always out”, co oznacza, że brak jej zastosowania w jednym roku uniemożliwia jej wybór w kolejnych latach.
Nowe obowiązki dla przedsiębiorców
Wprowadzenie Pillar 2 wiąże się z szeregiem dodatkowych wymagań administracyjnych i obowiązków compliance:
- Monitorowanie efektywnej stawki podatkowej (ETR)
Efektywna stawka podatkowa (ETR) będzie obliczana na poziomie kraju, a nie pojedynczej spółki. Oznacza to konieczność skalkulowania proporcji skorygowanych podatków kwalifikowanych do kwalifikowanego dochodu. - Raportowanie zgodne z deklaracją GloBE
OECD określiła zakres wymaganych danych w tzw. Globe Information Return. Raport ten wymaga zgromadzenia ponad 240 danych dotyczących różnych aspektów działalności grupy. - Dostosowanie procedur wewnętrznych
Grupy kapitałowe będą musiały wdrożyć zmiany w systemach księgowych i raportowych, aby spełnić wymogi dotyczące raportowania i kalkulacji podatku wyrównawczego.
Wpływ na polskie przedsiębiorstwa
Zdaniem ekspertów i organizacji biznesowych, takich jak Konfederacja Lewiatan, nowe przepisy mogą przynieść polskim przedsiębiorcom zarówno wyzwania, jak i zagrożenia:
- Mniejsza efektywność ulg podatkowych – Przepisy mogą osłabić skuteczność zachęt takich jak ulga badawczo-rozwojowa czy zwolnienia podatkowe w specjalnych strefach ekonomicznych. Dla firm korzystających z takich preferencji, efektywna stawka podatkowa może być niższa niż 15%, co automatycznie uruchomi obowiązek zapłaty podatku wyrównawczego.
- Wpływ na inwestycje – Firmy mogą zrewidować swoje plany inwestycyjne, biorąc pod uwagę nową rzeczywistość podatkową, co może ograniczyć napływ kapitału i rozwój nowych projektów w ramach polskiej strefy inwestycji.
- Dostosowanie procedur wewnętrznych – Nowe wymogi w zakresie gromadzenia i raportowania danych finansowych wymuszą na przedsiębiorcach aktualizację procedur rachunkowych i podatkowych, co może wiązać się z dodatkowymi kosztami operacyjnymi.
Nowa instytucja prawna: opinia w sprawie opodatkowania wyrównawczego
W ramach nowych regulacji wprowadzona zostanie instytucja „opinii w sprawie opodatkowania wyrównawczego”. Dokument ten, wydawany przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, będzie zapewniał przedsiębiorcom ochronę prawną podobną do interpretacji indywidualnych, jednak z uwzględnieniem specyfiki i skomplikowania przepisów dotyczących podatku wyrównawczego. Koszt uzyskania opinii będzie wyższy niż w przypadku standardowych interpretacji, a jej obowiązywanie zostanie ograniczone czasowo.
Przepisy przejściowe
Ustawa przewiduje ponadto możliwość stosowania jej przepisów z mocą wsteczną od 1 stycznia 2024 roku na podstawie fakultatywnego wyboru. Przedsiębiorcy powinni więc już teraz przygotować się na nadchodzące zmiany.
Podsumowanie
Wprowadzenie globalnego podatku minimalnego w Polsce to jeden z największych kroków w reformie systemu opodatkowania przedsiębiorstw. Pilar 2 przynosi znaczące zmiany w systemie podatkowym, zwłaszcza dla dużych grup kapitałowych i międzynarodowych przedsiębiorstw. Choć celem regulacji jest zwiększenie transparentności i równości w opodatkowaniu, nowe przepisy mogą wpłynąć na dotychczasowe strategie podatkowe i inwestycyjne firm.
Przedsiębiorcy powinni przygotować się na nowe wyzwania – w tym celu warto wykonać analizę wpływu Pillar 2 na swoje strategie podatkowe, a następnie dostosować procedury raportowych oraz zapewnić zgodności z wymogami compliance. Konsultacja z ekspertami podatkowymi oraz przygotowanie odpowiednich narzędzi raportowych mogą pomóc w minimalizacji ryzyka związanego z nowymi regulacjami.
Skorzystaj z naszej pomocy już dziś i uzyskaj wsparcie.
Masz więcej pytań? Zapraszamy do kontaktu
