Artykuł zawiera treści promocyjne oraz lokowanie produktów związanych z ofertą Doradcy365.
Polski rynek pracy czekają istotne zmiany związane z nowymi uprawnieniami Państwowej Inspekcji Pracy (PIP). Planowana reforma kompetencji tego organu może znacząco wpłynąć na kształt zatrudnienia w Polsce, zwłaszcza w obszarze umów cywilnoprawnych i współpracy B2B.
Zmiany, które mają wejść w życie w czerwcu 2026 roku, dadzą inspektorom PIP nowe uprawnienia administracyjne, umożliwiające samodzielne przekształcanie umów. W artykule analizujemy charakter tych zmian, ich powiązania z prawodawstwem europejskim oraz konsekwencje dla przedsiębiorców działających w Polsce.
Obecne uprawnienia PIP
Obecnie Państwowa Inspekcja Pracy posiada już znaczące narzędzia kontrolne w zakresie weryfikacji poprawności zatrudnienia. Inspektorzy PIP są uprawnieni do:
- Przeprowadzania kontroli legalności zatrudnienia,
- Badania zgodności formy zatrudnienia z charakterem wykonywanej pracy,
- Analizowania dokumentacji pracowniczej i warunków wykonywania pracy.
Kluczowe jest jednak to, że w obecnym stanie prawnym PIP nie może samodzielnie przekształcać umów. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości, inspektorzy mogą:
- Wydać zalecenia pokontrolne,
- Nałożyć mandat karny na pracodawcę,
- Skierować sprawę do sądu pracy.
To właśnie sąd pracy, a nie PIP, ma obecnie kompetencje do ostatecznego rozstrzygnięcia charakteru stosunku prawnego łączącego strony. Daje to przedsiębiorcom możliwość przedstawienia swojego stanowiska w toku postępowania sądowego i obrony przyjętego modelu współpracy.
Planowane zmiany uprawnień PIP
Planowane zmiany, które zgodnie z informacjami mają wejść w życie od czerwca 2026 roku, zakładają fundamentalną zmianę w dotychczasowym podejściu. PIP miałby otrzymać uprawnienia do wydawania decyzji administracyjnych w sprawie przekształcenia umów cywilnoprawnych i B2B w umowy o pracę.
Kluczową zmianą będzie możliwość przekształcenia umów w umowy o pracę na podstawie decyzji administracyjnej, a nie sądowej. PIP będzie mógł samodzielnie stwierdzić, czy dana umowa cywilnoprawna lub B2B w rzeczywistości ukrywa stosunek pracy. Pod koniec stycznia 2025 roku rząd częściowo przyjął te postulaty w ramach reformy Krajowego Planu Odbudowy (KPO), co stanowi krok w stronę realizacji tych zmian.
Na początku PIP ma skoncentrować swoje działania na rozpatrywaniu skarg osób wykonujących pracę, co może prowadzić do intensyfikacji kontroli w przedsiębiorstwach. Co ważne, w przypadku niezgodności z decyzją PIP, pracodawcy będą mogli odwołać się od jej wyników, ale odwołanie odbędzie się w trybie administracyjnym, a nie sądowym, co wpłynie na sposób rozstrzygania sporów.
Dyrektywa o platformach cyfrowych
Planowane zmiany w uprawnieniach PIP znajdują odzwierciedlenie w kontekście Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/2831, dotyczącej pracy świadczonej za pośrednictwem platform cyfrowych. Dyrektywa, która weszła w życie w grudniu 2024 roku, wprowadza regulacje mające na celu poprawę warunków pracy osób świadczących usługi przez platformy cyfrowe. Celem dyrektywy jest zapewnienie, aby osoby świadczące usługi za pośrednictwem platform były traktowane jako pracownicy, a nie samozatrudnieni, gdy spełniają określone kryteria.
Zgodnie z dyrektywą, jeśli platforma cyfrowa spełni co najmniej dwa z tych kryteriów, istnieje domniemanie, że współpraca pomiędzy platformą a osobą świadczącą usługi jest stosunkiem pracy.
Kryteria te obejmują:
- Określanie lub ustalanie poziomu wynagrodzenia przez platformę.
- Narzucanie zasad dotyczących wyglądu, postępowania lub wykonania pracy.
- Nadzorowanie wykonania pracy lub kontrolowanie jej jakości, w tym drogą elektroniczną.
- Ograniczanie swobody organizowania pracy, w tym wyboru godzin pracy, przyjmowania zleceń czy korzystania z podwykonawców.
- Ograniczanie możliwości rozbudowy bazy klientów lub świadczenia usług na rzecz innych podmiotów.
Jeśli platforma cyfrowa spełni co najmniej dwa z tych kryteriów, istnieje domniemanie, że współpraca pomiędzy platformą a osobą świadczącą usługi jest stosunkiem pracy. Platforma, aby obalić to domniemanie, musi udowodnić, że współpraca nie spełnia warunków stosunku pracy.
Zwiększenie kompetencji PIP w zakresie przekształcania umów cywilnoprawnych i B2B w umowy o pracę stawia PIP w roli kluczowego organu, odpowiedzialnego za weryfikację, czy dana współpraca spełnia kryteria określone w dyrektywie platformowej. W rezultacie, reforma ta może mieć istotne znaczenie w kontekście implementacji dyrektywy w Polsce.
Więcej na ten temat przeczytasz w naszym artykule: Dyrektywa platformowa – rewolucja w prawie pracy w Unii Europejskiej.
Skutki dla przedsiębiorców
Planowane zmiany niosą ze sobą szereg potencjalnych konsekwencji dla przedsiębiorców:
1. Zwiększone ryzyko finansowe
Przekształcenie umowy cywilnoprawnej lub B2B w umowę o pracę pociąga za sobą konieczność uregulowania zaległych składek ZUS, podatków oraz innych świadczeń pracowniczych (np. ekwiwalent za niewykorzystany urlop), często za cały okres współpracy, co może generować znaczące koszty.
2. Ograniczenie elastyczności zatrudnienia
Umowy cywilnoprawne i B2B często wybierane są ze względu na elastyczność, której oczekują obie strony. Ryzyko przekształcenia może zmniejszyć skłonność przedsiębiorców do oferowania takich form współpracy.
3. Dodatkowe obowiązki administracyjne
Przygotowanie się na możliwe kontrole PIP wiąże się z koniecznością spełnienia przez przedsiębiorców nowych wymagań dokumentacyjnych i administracyjnych.
4. Niepewność prawna
Arbitralny charakter decyzji administracyjnych PIP może wprowadzić dodatkową niepewność prawną co do kwalifikacji danej współpracy. Istnieje obawa, że taka szeroka interpretacja może prowadzić do sytuacji, w których decyzje PIP będą zależne od subiektywnych ocen inspektorów.
Jak minimalizować ryzyko?
W obliczu planowanych zmian, przedsiębiorcy mogą podjąć szereg działań prewencyjnych:
✅ Audyt istniejących umów – weryfikacja, czy obecne umowy i faktyczny sposób ich realizacji nie wykazują cech charakterystycznych dla stosunku pracy.
✅ Precyzyjne określenie zasad współpracy – jasne sprecyzowanie w umowie autonomii wykonawcy, braku podporządkowania oraz innych elementów odróżniających umowy cywilnoprawne od umowy o pracę.
✅ Dokumentowanie samodzielności współpracowników – gromadzenie dowodów potwierdzających niezależność wykonawców, takich jak faktury dla innych podmiotów czy dowody samodzielnego decydowania o czasie i miejscu wykonywania obowiązków.
✅ Konsultacje prawne – regularne weryfikowanie zgodności przyjętych form współpracy z aktualnym stanem prawnym i orzecznictwem.
Podsumowanie
Planowane zwiększenie uprawnień PIP, umożliwiające wydawanie decyzji administracyjnych w zakresie przekształcania umów, stanowi istotną zmianę paradygmatu w polskim prawie pracy. Przedsiębiorcy powinni już teraz przygotować się na nadchodzące zmiany poprzez audyt istniejących relacji biznesowych i dostosowanie modeli współpracy.
Wprowadzenie tych zmian wraz z implementacją dyrektywy platformowej może fundamentalnie wpłynąć na kształt polskiego rynku pracy, szczególnie w sektorach intensywnie korzystających z elastycznych form zatrudnienia. Przedsiębiorcy stają więc przed koniecznością znalezienia równowagi między elastycznością biznesową a rosnącymi wymogami prawnymi w zakresie ochrony osób wykonujących pracę.
Czy Twoja firma jest gotowa na zmiany? Skontaktuj się z Doradcy365 i sprawdź, jak najlepiej dostosować się do nowych regulacji!
Skorzystaj z naszej pomocy już dziś i uzyskaj wsparcie.
Masz więcej pytań? Zapraszamy do kontaktu
Powyższy artykuł został opracowany przy wsparciu narzędzi AI z wykorzystaniem materiałów wygenerowanych przez model językowy ChatGPT. Treść została zredagowana i zweryfikowana przez autora publikacji.
