Dyrektywa CSDDD: nowa era należytej staranności w przedsiębiorstwach

24 maja 2024 roku Rada UE przyjęła dyrektywę w sprawie należytej staranności przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (Corporate Sustainability Due Diligence Directive, CSDDD). Dyrektywa ta wprowadza obowiązki dla określonych grup przedsiębiorstw w celu zapobiegania negatywnym skutkom ich działalności na prawa człowieka i środowisko. Państwa członkowskie mają dwa lata na wdrożenie tych przepisów. Co to oznacza dla firm i jakie będą konsekwencje?

Dyrektywa CSDDD (Corporate Sustainability Due Diligence Directive) to nowe, kompleksowe przepisy Unii Europejskiej, mające na celu wzmocnienie odpowiedzialności przedsiębiorstw za ich działania w zakresie zrównoważonego rozwoju. Wprowadzenie dyrektywy ma na celu promowanie etycznego biznesu, ochronę praw człowieka oraz środowiska w całym łańcuchu dostaw. Przyjrzyjmy się bliżej, co oznacza ta dyrektywa i jakie będą jej skutki dla przedsiębiorstw.

Czym jest dyrektywa CSDDD?

Dyrektywa CSDDD została zaproponowana przez Komisję Europejską jako część Zielonego Ładu Europejskiego. Wprowadza ona obowiązek należytej staranności, aby zapobiegać i ograniczać negatywne skutki działalności biznesowej dużych przedsiębiorstw. Obejmuje to identyfikację, zapobieganie, łagodzenie i rozliczanie negatywnego wpływu na prawa człowieka oraz środowisko w ich operacjach, łańcuchach dostaw i relacjach biznesowych.

Definicja należytej staranności

Należyta staranność, znana również jako due diligence, została zdefiniowana przez organizacje międzynarodowe, takie jak ONZ i OECD. Jest to proces oparty na analizie ryzyka, który ma na celu identyfikację i zapobieganie negatywnym skutkom działalności biznesowej dla praw człowieka i środowiska.

Wytyczne ONZ i OECD

W 2011 roku ONZ przyjęła wytyczne dotyczące biznesu i praw człowieka, które definiują należytą staranność jako kluczowy element odpowiedzialnego prowadzenia działalności biznesowej. W tym samym czasie OECD wprowadziła własne wytyczne dla przedsiębiorstw wielonarodowych, które skupiają się na odpowiedzialnym prowadzeniu biznesu.

Wprowadzenie dyrektywy CSDDD ma na celu wzmocnienie procesu należytej staranności, czyniąc go obowiązkowym dla określonych grup przedsiębiorstw. Preambuła dyrektywy odwołuje się do międzynarodowych wytycznych, potwierdzając ich znaczenie dla praktyk biznesowych.

Kluczowe wymogi dyrektywy

1. Identyfikacja ryzyk: Przedsiębiorstwa będą musiały przeprowadzać regularne analizy ryzyka, aby zidentyfikować potencjalne zagrożenia dla praw człowieka i środowiska w swoich operacjach oraz w łańcuchach dostaw.
2. Środki zapobiegawcze i naprawcze: Na podstawie wyników analiz ryzyka, firmy będą zobowiązane do wprowadzania środków zapobiegawczych i naprawczych. Może to obejmować zmiany w politykach zakupowych, warunkach pracy czy standardach środowiskowych.
3. Monitorowanie i sprawozdawczość: Firmy będą musiały wdrożyć mechanizmy monitorowania skuteczności swoich działań due diligence oraz regularnie raportować wyniki swoich działań do odpowiednich organów nadzorczych.
4. Sankcje za nieprzestrzeganie przepisów: Dyrektywa przewiduje kary finansowe i inne sankcje dla firm, które nie spełniają swoich obowiązków w zakresie due diligence.

Jakie przedsiębiorstwa są objete dyrektywą?

Dyrektywa będzie dotyczyć przedsiębiorstw z UE, ale także przedsiębiorstw spoza UE. Wg art. 2  CSDDD podmioty utworzone zgodnie z prawem kraju członkowskiego UE, które będą objęte regulacją to:

1. przedsiębiorstwa, które w ostatnim roku obrotowym zatrudniały średnio ponad 1000 pracowników, a ich przychody netto ze sprzedaży w skali światowej przekraczały 450 mln euro;
2. przedsiębiorstwa, które same nie osiągnęły progów wskazanych powyżej, ale były najwyższą spółką dominującą („ultimate parent company”) w grupie, która osiągnęła te progi;
3. przedsiębiorstwa, które same zawarły lub są najwyższą spółką dominującą grupy, która zawarła z niezależnymi spółkami zewnętrznymi umowy franczyzowe lub licencyjne w UE w zamian za opłaty licencyjne wynoszące ponad 22,5 mln euro, jeżeli umowy te zapewniają wspólną tożsamość, wspólną koncepcję biznesową i stosowanie jednolitych metod prowadzenia działalności.

W przypadku przedsiębiorstw spoza UE kryterium podlegania przepisom dyrektywy nie opiera się na liczbie pracowników, a jest związane z generowanym obrotem netto w UE i w podobny sposób odnosi się do spółek dominujących, umów franczyzowych i licencyjnych.

Chociaż małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP) nie będą bezpośrednio objęte przepisami dyrektywy, jej wejście w życie będzie miało wpływ na cały sektor. Dyrektywa ujednolica rozdrobnione krajowe regulacje dotyczące należytej staranności, co ma szczególne znaczenie dla polskich przedsiębiorstw zaangażowanych w relacje biznesowe z podmiotami z innych krajów UE.

Skutki dyrektywy dla przedsiębiorstw

1. Zwiększone koszty operacyjne

Wdrożenie wymogów due diligence może wiązać się z wyższymi kosztami operacyjnymi, wynikającymi z konieczności przeprowadzania szczegółowych analiz ryzyka, wdrażania środków zapobiegawczych oraz monitorowania ich skuteczności.

2. Wzrost transparentności

Dyrektywa zmusi przedsiębiorstwa do większej przejrzystości w zakresie ich operacji i wpływu na prawa człowieka oraz środowisko. Może to zyskać zaufanie konsumentów, inwestorów i innych interesariuszy.

3. Konkurencyjność

Firmy, które skutecznie wdrożą wymogi dyrektywy, mogą zyskać przewagę konkurencyjną na rynku, pokazując swoje zaangażowanie w zrównoważony rozwój i odpowiedzialność społeczną.

4. Ryzyko reputacyjne

Nieprzestrzeganie przepisów może prowadzić do poważnych konsekwencji reputacyjnych, które mogą negatywnie wpłynąć na relacje z klientami, inwestorami i partnerami biznesowymi.

Jak się przygotować?

Aby skutecznie przygotować się do wdrożenia dyrektywy CSDDD, przedsiębiorstwa powinny:

1. Przeprowadzić wstępną analizę ryzyka, czyli zidentyfikować potencjalne zagrożenia w całym łańcuchu dostaw.
2. Wdrażać środki zaradcze, czyli o pracować i wdrożyć odpowiednie polityki i procedury zaradcze.
3. Monitorować i raportować, czyli wdrożyć systemy monitorowania i raportowania działań due diligence.
4. Przeprowadzić szkolenia i edukować, czyli przeszkolić pracowników oraz dostawców w zakresie nowych wymogów.

Przedsiębiorstwa mogą także przygotować się do obowiązków wynikających z dyrektywy CSDDD, wykorzystując dostępne narzędzia, takie jak wytyczne OECD. Wytyczne te stanowią praktyczne wsparcie dla firm, oferując wyjaśnienia, wskazówki i przykłady ilustrujące, jak wdrożyć należytą staranność w praktyce.

Proces przyjęcia dyrektywy

Przyjęcie dyrektywy CSDDD to zwieńczenie czteroletniego procesu regulacyjnego, który rozpoczął się w kwietniu 2020 roku. Dyrektywa była przedmiotem intensywnych negocjacji i została przyjęta przez Radę UE 24 maja 2024 roku.

Podsumowanie

Dyrektywa CSDDD stanowi istotny krok w kierunku zrównoważonego rozwoju i odpowiedzialności biznesu. Należyta staranność w działalności biznesowej staje się coraz bardziej pożądanym elementem odpowiedzialnego prowadzenia firm. Przedsiębiorstwa, które skutecznie wdrożą wymogi nowej dyrektywy mogą zyskać na wiarygodności i przewadze konkurencyjnej na rynku.

Skorzystaj z naszej pomocy już dziś i uzyskaj wsparcie.

Masz więcej pytań? Zapraszamy do kontaktu