Listy sankcyjne

26 kwietnia 2022 r. została opublikowana pierwsza lista sankcyjna Polski. Znalazły się na niej takie podmioty jak, m.in.

• PAO Gazprom (właściciel 48% udziałów w polskiej spółce System Gazociągów Tranzytowych „EUROPOL GAZ” S.A.),

• Novatek Green Energy Sp. z o.o. (spółkę zależną w grupie kapitałowej Novatek, kontrolowanej przez rosyjski koncern OAO Novatek, drugiego największego producenta gazu ziemnego w Rosji),

• GO SPORT POLSKA,

• czy K Dystrybucja Sp. z o.o. (podmiot będący oficjalnym dystrybutorem produktów rosyjskiego podmiotu KASPERSKY LAB, specjalizującego się w oprogramowaniu antywirusowym).

Zgodnie z obowiązującym prawem polscy przedsiębiorcy nie mogą podejmować z nimi współpracy oraz zobowiązani są do weryfikacji wszystkich swoich kontrahentów.

Czym są listy sankcyjne?

Listy sankcyjne są zestawieniami zawierającymi nazwy podmiotów (osób, organizacji oraz rządów), na które zostały nałożone określone zakazy i ograniczenia. Zakazy te mogą dotyczyć m.in. zamrożenia aktywów, zakazu podróży, zakazu prowadzenia działalności gospodarczej lub zakazu świadczenia usług.

Wspólnoty światowe, takie jak Unia Europejska, czy Organizacja Narodów Zjednoczonych, lecz także poszczególne kraje, jak m.in. USA, Wielka Brytania, Australia, nakładają sankcje na podmioty, które stanowią zagrożenie dla światowych gospodarek.

Celem tworzenia i publikowania list sankcyjnych jest ograniczanie działalności osób, podmiotów i rządów, które wspierają lub zajmują się nielegalną aktywnością, np. finansowaniem terroryzmu, handlem bronią, łamaniem praw człowieka.

Główne rodzaje sankcji nakładane przez Unię Europejską oraz ONZ to m.in.:

• sankcje ogólne (dyplomatyczne) – dotyczą w szczególności zawieszenia stosunków dyplomatycznych z danym krajem (wydalenie dyplomatów, zawieszanie oficjalnych wizyt i współpracy, bojkot wydarzeń sportowych i kulturalnych);
• sankcje szczegółowe, np.:
  • embargo na broń,
  • zakazy podróżowania dla konkretnych osób,
  • zamrożenie aktywów (osób i podmiotów) np. na terytorium UE,
  • sankcje gospodarcze i/lub ekonomiczne (zakaz importu lub eksportu wskazanych towarów, zakaz inwestowania środków w danym kraju oraz zakaz świadczenia konkretnych usług).

Do nałożenia sankcji szczegółowych wymagana jest podstawa prawna, uchwalona np. w traktatach, ustawach.

Polska lista sankcyjna

W związku z agresją Rosji na Ukrainę, w Polsce została uchwalona Ustawa z dnia 13 kwietnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego.

To właśnie ta ustawa wprowadziła nowe sankcje gospodarcze wobec Rosji i Białorusi i zapoczątkowała utworzenie polskiej listy sankcyjnej. Lista ta publikowana jest Biuletynie Informacji Publicznej i jest tworzona przez organy administracji publicznej, w tym Ministerstwo Finansów, Ministerstwo Spraw Zagranicznych oraz Prezes Rady Ministrów.

Rodzaje sankcji zastosowane przez Rząd Polski to przede wszystkim:

• w przypadku osób, m.in.:
  • zamrożenia wszystkich aktywów i zasobów gospodarczych,
  • zakaz udostępniania tej osobie bezpośrednio i pośrednio jakichkolwiek środków finansowych, oraz
  • wpis do wykazu cudzoziemców niepożądanych na terytorium Polski.

• w stosunku do podmiotów gospodarczych, m.in.:
  • zamrożenia wszelkich aktywów,
  • bezwzględny zakaz udostępniania tym podmiotom jakichkolwiek zasobów gospodarczych, oraz
  • brak możliwości udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego lub konkursu w Polsce.

Obowiązek weryfikacji

Ustawa nakłada obowiązek sprawdzenia, czy dany podmiot lub osoba, z którym polski przedsiębiorca zamierza nawiązać współpracę, znajduje się na listach sankcyjnych. Nie istnieje obecnie jedna zbiorcza lista sankcyjna – w sumie jest to kilkadziesiąt wykazów, opublikowanych w różnych językach (osobne dla poszczególnych państw i organizacji np. UE czy ONZ). Obowiązek weryfikacji dotyczy wszystkich przedsiębiorców, ponieważ ustawodawca nigdzie nie wskazał katalogu „instytucji obowiązanych”.

Na listach sankcyjnych znajduje się aktualnie kilkadziesiąt tysięcy podmiotów, a ich liczba stale rośnie. Rosyjska inwazja na Ukrainę spowodowała, że grono podmiotów objętych sankcjami znacząco się poszerzyło. Na listach sankcyjnych znajdziemy znane nam przedsiębiorstwa jak np. Gazprom, GO Sport czy Kaspersky Lab.

Nawiązanie lub kontynuowanie współpracy z podmiotem umieszczonym na listach sankcyjnych jest zabronione. Ustawa określa dotkliwe kary administracyjne oraz odpowiedzialność karną z tytułu jej naruszenia lub naruszenia unijnych rozporządzeń sankcyjnych.

Odpowiedzialność przedsiębiorcy

W przypadku niewywiązania się z obowiązku weryfikacji kontrahenta na listach sankcyjnych, gdyby doszło do transakcji, konsekwencjom prawnym podlega zarówno właściciel, jak i osoba odpowiedzialna za transakcję (czyli pracownik firmy).

Zgodnie z zapisami w Ustawie za złamanie zakazu grożą kary grzywny nawet do 20 mln zł, a w przypadku naruszenia niektórych zakazów przedsiębiorcom grozi także odpowiedzialność karna, m.in. kara pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.

Obowiązek zgłoszenia

W przypadku stwierdzenia obecności kontrahenta na liście sankcyjnej, każdy przedsiębiorca jest zobowiązany, aby niezwłocznie przekazać wymagane prawem informacje do Krajowej Administracji Skarbowej (KAS) lub do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji (MSWiA), a ponadto obowiązkiem każdego przedsiębiorcy jest również:

• zamrożenie wszystkich funduszy i zasobów gospodarczych osób fizycznych i podmiotów gospodarczych lub powiązanych z nimi osób fizycznych i podmiotów gospodarczych znajdujących się na listach sankcyjnych; oraz
• nieudostępnianie żadnych środków finansowych ani zasobów gospodarczych osobom lub podmiotom z list sankcyjnych.

Podstawa prawna

Generalny Inspektor Informacji Finansowej potwierdził obowiązki stosowania list sankcyjnych przez instytucje obowiązane przepisami ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, w tym w szczególności biura rachunkowe, biura nieruchomości, kantory, banki, a także inne podmioty gospodarcze (produkcyjne, handlowe, usługowe) mogące uczestniczyć w procesie współpracy czy transakcji z przedsiębiorstwami lub osobami fizycznymi znajdującymi się na listach sankcyjnych.

Obowiązki te wynikają bezpośrednio z Ustawy z dnia 13 kwietnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego (Dz. U. z 2022 r. poz. 835) oraz Ustawy z dnia 1 marca 2018 r. I (Dz. U. 2018 poz. 723).

Podsumowanie

Aby należycie wywiązać się z obowiązku nałożonego ustawą z 13 kwietnia należy weryfikować każdego nowego kontrahenta (a także beneficjenta rzeczywistego) pod kątem obecności na listach sankcyjnych. Należy także na bieżąco monitorować zmiany na listach sankcyjnych i sprawdzać, czy podmiot, z którym prowadzimy współpracę na pewno nie znalazł się na liście.

Doradcy365 mogą pomóc w wywiązaniu się z tego obowiązku. Po więcej informacji zapraszamy na poniższą stronę: https://doradcy365.pl/doradztwo-prawne/listy-sankcyjne/.

Skorzystaj z naszej pomocy już dziś i uzyskaj wsparcie.

Masz więcej pytań? Zapraszamy do kontaktu